Lögfræðingur - 01.01.1900, Blaðsíða 140

140
Klemens Jónsson.
sem þau bera í vil, svo sem trúlofaðar persónur, fóstur-
foreldrar og fósturbörn, eru eigi fullgild vitni.
J>að er borgaraleg skylda fyrir alla, að mæta sem
vitni; en þau eru ekki skyld að svara nema spurningum
um það, sem þau hafa sjeð eða beyrt, en ekki hvað þau
hugsi eða byggi. Spurningum, sem geta bakað vitnunum
sjálfum ábyrgð á einhvern hátt, ef þeim væri svarað sann-
leikanum samkvæmt, þurfa þau eigi að svara. Eins og
vitnin eru skyld að mæta fyrir rjetti, eins eru þau og skyld
að segja sannleikann nákvæmlega; sverji þau falskan eið,
þá varðar það hegningarvinnu frá 2—10 árum. Beri vitn-
ið falskan framburð fyrir rjetti, án þess að eiðfesta bann,
varðar það fangelsi við vatn og brauð eigi skemur en 2 x
5 dögum eða betrunarhúsvinnu, samt má beita einföldu
fangolsi, ekki skemur en 2 mánuði, ef miklar málsbætur
eru til.
Opt getur sakareðlið verið þannig, að það verði eigi
upplýst með vitnum, heldur með mats eða skoðunar-
gjörð, og verður þá sá, sem sönnunarbyrðin hvílir á, að
fá mennina (venjulega tvo) dómkvadda, til þess að fram-
kvæma þetta mat eða skoðun. Skoðunarmennirnir eru
frábrugðnir vitnum í því, að þeir eru útnefndir fyrirfram
til að bera um hlutinn, og í því, að þeir verða opt að
hafa sjerstaka þekkingu til að bera, eins og líka þeir verða
að láta álit sitt íljósi. Skoðunarmenn framkvæma gjörð-
ina í viðurvist partanna, síðan semja þeir álit sitt og
leggja það fram í rjettinum. [>ar geta málsaðilar lagt
fyrir þá ítarlegri spurningar, ef þeim virðist þörf á því,
og síðan eru þeir eiðfestir, ef þess er krafist.
Stundum er hægt að færa sannanir með skjöjum,
og er ekkert frekara um þau að segja, annað en að ef