Óðinn - 01.01.1936, Blaðsíða 23

Óðinn - 01.01.1936, Blaðsíða 23
Ó Ð I N N 23 sælu, árið 1622. En nú fyrir fáum árum tók Pius 11. hann í tölu heilagra manna. Dómkirkjan í Köln er eitt hinna dýrðlegusfu guðs- húsa, sem til eru; talið er, að þar nái hin undursamlega gotneska byggingarlist hámarki fegurðar og tignar. Kirkjan er hið þráða takmark allra þeirra, er ferðast um þessar slóðir, án tilllits til trúarskoðana. Það vill nú líka svo vel til, að allir þeir ferðamenn, •sem koma með járnbrautarlestunum til Köln, en það gera flestir, þurfa ekki að leita lengi að kirkjunni, en hún er að eins örfá skref frá járnbrautarstöðinni. Enda er allan þann tíma dagsins, sem ekki eru guðs- þjónustur, sífeldur erill manna, sem eru að skoða furðuverkið. Það er ekki óalgengt, að menn taki krók á leið sína, ti! að geta komið við í Köln og átt þar viðdvöl nokkra. Kirkjan stendur skamt frá fljótsbakka Rínar; hún rís máttug og sterk upp úr húsaþyrpingu stórborg- arinnar. — Hún er eins konar verndarvætlur borgar- innar, og jafnvel alls Þýskalands. — Hún er það fyrsta, sem maður sjer, þegar maður kemur, og það síðasta, sem maður sjer, þegar maður fer frá Köln. — Hún er stolt og prýði borgarinnar og heiðurs- merki þjóðarinnar. Kölnardómkirkjan hefur svipað gildi fyrir þýsku þjóðina sem Pjeturskirkjan eða Notre Dame hafa hvor í sínu landi. — Hún er sögulegur og menning- arlegur miðpunktur, þar sem hugir allra mætasf í að- dáun. A þeim stað, þar sem dómkirkjan stendur nú, var áður gamla höfuðkirkja borgarinnar; var byrjað á byggingu hennar um árið 800, og var hún vígð árið 873. Um miðja tólftu öld, eða 1149, eyðilagðist hún mjög, af ógurlegum eldsvoða, en var þó gerð upp aftur af nýju. Nokkrum árum síðar, eða árið 1164, voru helgir dómar (relikvíur) vitringanna frá Auslurlöndum fluttir þangað frá Mílanó, og eru þeir þar enn í dag, og eru taldir hinir verðmætustu og merkustu þeirra, sem þar eru. Eru þessir helgu dómar í forkunnarfögru skríni, úr gulli, geymdir í dýrgripasafni kirkjunnar. A skríninu eru upphleyptar myndir af spámönnunum og postulunum og atriðum úr Iífi Krists. Er auðsjeð á öllu þarna sú innilega ræktarsemi, alúð og ábyrgðar- meðvitund, sem einkendi handbragð hagleiksmanna miðaldanna. í dýrgripasafninu er einnig Engilbertusar-skrínið; er það úr silfri, en víða gullhúðað, og hið mesta völ- undarsmíði. Einnig eru þar margir aðrir fornir, fagrif, fásjeðir og verðmiklir gripir, svo sem gömul messu- klæði, biskupaskrúðar, baglar eða biskupsstafir, sýnis- ker, söngstjórnarstafir, oblátubuðkar eða monstransar, eins og það heitir á kirkjumáli, forn handrit og messu- bækur og fleiri gersemar. I kirkjunni sjálfri eru býsnamikil auðæfi saman komin, í listaverkum, trjeskurðarmyndum og málverk- um, auk glugganna, sem eru úr brendu myndagleri og svo verðmætir, að á stríðsárunum voru ýmsir hinna sjaldgæfusfu og merkilegustu þeirra teknir úr kirkjunni og komið fyrir á óhultari stað, af ótta við loftárás, sem kynni að eyðileggja kirkjuna. Af öllu því óhemju tjóni, sem þá hefði orðið, voru gluggarnir taldir hvað óbætanlegastir, og má þar áf nokkuð marka,hversu mikils virði þeir eru taldir. En sem betur fór, reyndust þó þessar varúðarráðstafanir óþarfar, því Kölnardómkirkja var ósködduð eftir hildarleikinn. Eftir að hinir helgu dómar vitringanna höfðu verið þangað fluttir, varð Köln um hríð allfrægur pílagríma- staður. En eldsvoði grandaði kirkjunni af nýju, og gereyðilagðist hún þá. Var þá tekið til óspiltra málanna, og byrjað að byggja stærri og veglegri kirkju. Og árið 1248 lagði Konrad erkibiskup hyrningarstein hinnar núverandi dómkirkju. Var Eiríkur plógpeningur þá konungur Danmerkur, en Hákon gamli konungur Noregs. Sturl- ungaöldin stóð þá sem hæst hjer á íslandi, og skamt að bíða endaloka þjóðveldisins. Heinrekur Karlsson var þá nývígður til Hóla; hafði Vilhjálmur kardínáli vígt hann árið 1247, í Noregsferð þeirri, er hann fór, til að krýna Hákon konung og Margrjetu, drotningu hans. En í Skálholtsbiskupsdæmi fór Sigurður Þjett- marsson þá með biskupsvöld, Byggingu nýju kirkjunnar miðaði hægt áfram, og var stundum jafnvel alls ekki unnið að kirkjusmíð- inni. — Um aldamótin 1500 var tæpur helmingur kirkjunnar bygður. En tiltölulega snemma var þó farið að hafa messur og guðsþjónustugerðir þar, og var kórinn notaður til þess, og sat svo þar við um nokkur hundruð ára skeið. Eru og til fleiri dæmi slíks, þegar um stór-kirkjubyggingar er að ræða, að þá er gengið þannig frá einhverjum hluta kirkjunnar, að hann er nothæfur til guðsþjónustugerða. Má þar til- nefna eitt dæmi hjer í nágrannalandi okkar; er það Grundtvigs-kirkjan í Kaupmannahöfn, því um allmargra ára skeið hefur kirkjan ekki verið annað en turninn, og voru guðsþjónustur þó haldnar þar árum saman, því kirkjan sjálf er ekki fullsmíðuð enn. Þó Kölnardómkirkjan hafi ekki verið nema rjett á byrjunarstigi þegar skáldkonungurinn Francesco Pe- trarca (1304 — 1374) var á ferðinni í Köln, sem tæp-
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94

x

Óðinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Óðinn
https://timarit.is/publication/205

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.