Óðinn - 01.01.1936, Side 64

64
Ó Ð I N N
var oft í ferðalögum austur og vestur um land. Var hann
um skeið hjá dr. Grími Thomsen á Bessastöðum og
í ferðum með honum. Guðmundur var kær að góðum
hestum, og átti alla tíð ágæta reiðhesta. Fór kaup
hans á þeim árum mest í það að fóðra þá vel á
vetrum. Má segja um sonu hans, að þar hafi þeim kipt
í kyn, því allir hafa þeir átt orðlagða snildarhesta.
Þau hjón byrjuðu búskap sinn á hálfri Miðgrund í
Blönduhlíð, árið 1872. Bústofninn var lítill, 9 ær, 1
kýr og 2 reiðhestar Guðmundar. Þar eignuðust þau
tvo drengi, Vilhjálm og Valdimar, en mistu þá báða
úr barnaveiki, tveggja og þriggja ára gamla. Síðar
eignuðust þau eina dóttur, Herfríði að nafni, framúr-
skarandi efnilegt og myndarlegt barn, en mistu hana
einnig á þriðja árinu. Sáu þau mjög eftir henni og
sagði Guðrún síðar frá, að hún hefði verið hrædd
um að maður sinn mundi yfirbugast af harmi út af
barnamissinum, Eftir það eignuðust þau þessi börn,
sem öll komust til fullorðinsára:
1. Valdimar, bóndi í Vallanesi. Er hann vafalaust
mesti jarðræktarmaður sýslunnar. Hefur bætt og húsað
ábýlisjörð sína, svo hún er óþekkjanleg frá því, sem
áður var. Einnig hefur hann gert stórfeldar umbætur
á tveim öðrum jörðum, er hann á. Munu lengi í minn-
um verða hinar stórfeldu umbætur hans, er hann
hefur framkvæmt með afburða áhuga, starfsþoli og
hyggindum. Hann hefur fengið heiðursverðlaun úr
styrktarsjóði Kristjáns konungs IX.
2. Eiríkur, fyrrum bóndi í Vtra-Vallholti. Dáinn 1927.
Hann var óvenju velgefinn og fjölhæfur. Fjesýslumaður
meiri en alment gerist. Hann gaf eftir sig látinn 5 þúsund
kr. til sveitarfjelags síns. Skyldi vöxtum þeirrar upphæð-
ar varið til verðlauna ár hvert fyrir besta meðferð á
búpeningi. Svo var hann vel máli farinn, að með af-
brigðum þótti. Var hann mjög harmdauði öllum frænd-
um sínum og vinum.
3. Vilhelmína, gift Tómasi Skúlasyni frá Vatni í
Skagafirði, mesta myndar- og dugnaðarkona.
4. Jóhannes, bóndi í Vtra-Vallholti. Hann hefur nú
um skeið búið einu allra stærsta fyrirmyndarbúinu í
sýslunni og stjórnað því með framúrskarandi atorku og
skörungsskap. Hann er einnig drengur hinn besti.
Á Miðgrund bjuggu þau hjónin frostaveturinn mikla
1880—’81 og sagði Guðrún oft, að ei myndi hún
verða svo gömul að hún gleymdi honum. Var
þá Valdimar á 3ja árinu, en Eiríkur á fyrsta. Húsa-
kynni voru mjög ljeleg, svo alt ætlaði að frjósa í hel,
og er leið á veturinn, bættist svo eldsneytis og mat-
arskortur ofan á annað. Frá Miðgrund fluttust þau
vorið 1883 að Vtra-Vallholti og bjuggu þar síðan
allan sinn búskap. Margt var erfitt fyrstu árin þar, þó
út yfir tæki fellisvorið 1887. Voru þá bágar ástæður
í Vallholti eins og víða annarstaðar. Sumarið áður
hafði verið mjög slæmt og því litlar heybirgðir, en
veturinn reyndist snjóljettur. Um vorið, rjett eftir
krossmessu, á þriðjudag, gekk í skyndilega norðan-
stórhríð upp úr blíðviðri. Stóð sú hríð rofalaust fram
á föstudag. Var þá orðið heylaust í Vallholti, nema
eitthvað til að gefa kúm. Voru þar þá 50 ær og 10
—20 gemlingar. Skar Guðmundur þá margt af fjenu,
heldur en að láta það verða hungurmorða, og 12 ær
átti hann með lömbum þá um vorið. Sagði Valdimar
þeim, er þetta ritar, að á því ári og þeim næstu
hefðu þeir krakkarnir oft verið svangir og hefði þá
legið við sjálft, að faðir sinn gæfist upp á þessari
baráttu og legði árar í bát, en altaf hefði móðir sín
talað í hann kjark og brýnt fyrir honum að láta ekki
bugast. Sagði hún æ, að ekki mættu þau gugna við,
að ala upp blessuð börnin, því það myndi sannast,
að það yrðu þau, sem ljettu þeim lífið og baráttuna
í framtíðinni. Næstu þrjú árin mátti heita að búið
væri lamað, skepnur sárfáar og ýmsir erfiðleikar. En
eftir 1890 fer hagur þess hraðbatnandi, því þá fóru
þeir bræður að vaxa upp og vinna fyrir búinu. Hafa
þeir sagt mjer, að oft hafi móðir þeirra á þeim árum
talað í þá kjark og áhuga, og brýnt fyrir þeim að
vera duglegir, svo hægt yrði að sigrast á þessari fá-
tækt og örðugleikum.
Og ótaldar voru þær stundirnar, sem hún bað Guð
þess heitt og innilega, að gefa þeim kraft og styrk
til þess, því hún var hin mesta trúkona. Má með
sanni segja, að þar hafj hún fengið bænheyrslu, því
þeir Vallholtsbræður voru og eru orðlagðir menn,
fyrir framúrskarandi atorku, dugnað og hagsýni í bú-
skap sínum. Eftir aldamótin óx búið enn hröðum skref-
um, var þá orðið eitt af þeim allra stærstu í sýslunni,
og altaf var til þess tekið, hversu mikil drift væri
þar í öllum búnaði. Jörðin bætt stórkostlega að bygg-
ingum og ýmsum ræktunarframkvæmdum, enda voru
þeir bræður þar á undan mörgum.
Öllu þessu stóra búi stjórnaði Guðrún innanbæjar
af hinni mestu prýði og skörungsskap. Var þó stund-
um margt í heimili, er 10-12 manns gekk að hey-
skapnum, og þó gamla konan hjeldi uppi strangri reglu
og vildi láta vinna vel, hjelt hún þó jafnan vinsældum
allra þeirra, er unnu hjá henni. Allir dáðust að þreki
og frammistöðu þessarar frábæru konu, sem tæplega
hafði meðalvöxt, en var svo hraustbygð og heilsugóð,
að henni varð sjaldan misdægurt. Venjulega gekk hún
snemma til hvílu, en reis árla upp að morgni dag