Réttur - 01.01.1958, Blaðsíða 10

10
R É T T U R
Faðir hans andaðist 1905 og hann eftirlét Nikolai allar eigur
sínar. Nýi verksmiðjueigandinn gerðist brátt vinur verkamanna,
reyndi á allan hátt að bæta lífskjör þeirra, kom á níu stunda
vinnudegi, reisti sjúkrahús og gekkst fyrir fræðslunámskeiðum.
En umbótum þessum varð að koma á í kyrrþey til þess að vekja
ekki tortryggni meðal auðborgara í Moskvu.
En þegar fram í sótti, fór sitthvað að kvisast um þessa hluti,
og það varð erfiðara og erfiðara að breiða yfir hin bolsévísku
sjónarmið verksmiðjueigandans. Aðrir stóriðnrekendur litu til hans
hatursfullum augum sem svikara stéttar sinnar og biðu aðeins eftir
hentugu tækifæri til að ná sér niðri á honum.
Eftir skothríðina á verkalýðinn Blóð-sunnudaginn 9. janúar
1905 fóru bolsévikar að undirbúa vopnaða uppreisn. Schmitt sendi
flokksdeildinni í Moskvu, fyrir milligöngu Maxím Gorkís, nokk-
ur þúsund rúblna til vopnakaupa. Hann tók þátt í að koma upp
verkstæðum til framleiðslu á byssukúlum. Hann keypti riffla
handa verkamönnum og lærði sjálfur að skjóta. Verksmiðja hans
varð leynilegar höfuðstöðvar verkamannahersins og ein af mið-
stöðvum uppreisnarinnar í Presnía. Lögreglan kallaði hana „greni
Satans" og sór þess dýran eið að þar skyldi ekki standa steinn yfir
steini.
Moskvu-byltingin 1905 blossaði upp og var barin niður. Presnía,
sem síðar var kunn undir nafninu Krasnaja Presnía, rauða Presnía,
gafst síðast upp. Þar var aðalvígi byltingarinnar, sá ein örlitli
blettur á jarðkringlunni, þar sem rauði frelsisfáninn blakti djarf-
lega. Stórskotalið molaði niður götuvígin á daginn, en á nóttunni
voru önnur reist í staðinn. Allir börðust, allir sem gátu haldið á
byssu — karlar, konur og unglingar.
Umsáturshringurinn um Presnía þrengdist meir og meir. Það
hófust fjöldahandtökur. Foringi Semjonovskí-hersveitarinnar, Mín,
lét skjóta tíunda hvern fanga. Aðfaranótt 17. des. var Schmitt-
verksmiðjan jöfnuð við jörðu, raeð fallbyssuskothríð og sömu nótt
var hann sjálfur handtekinn á heimili sínu og fluttur í fangelsi.
Það liðu tvö ár. Schmitt gerði sér fyllilega grein fyrir, að hon-
um mundi aldrei verða sleppt lifandi úr fangelsinu. Og dag nokk-
urn, þegar systir hans Lísa kom í heimsókn, lánaðist honum að