Andvari - 01.01.1975, Blaðsíða 18

16
JAKOB JÓNSSON
ANDVARI
brosað að sjáifum sér sem öðrum. Hann skrifar létt og viðfelldið mál, og
hvort sem hann skrifar bundið mál eða laust, er hann ljóðrænn, lyriskur.
Stundum ljúfsár.
Eitt af þ ví, sem vekur athygli við lestur flestra þeirra greina, sein
Gísli hefir samið, er það, hvernig persónulegur kunningsskapur hans við
sæg af fólki verður honum lifandi uppspretta íhugunar og skilnings. Með
þessu gefur hann síðari tímum eina smámyndina af annarri, sem verður
ef til vill betri heimild en langar greinar, þeim til hjálpar, sem fást við sögu
okkar tíma og ekki síður kynslóðina næstu á undan. Þetta á ekki sízt við
urn ritgerð hans um tónskáldið Sveinbjörn Sveinbjörnsson. Þeir Gísli og
hann voru nánir vinir og mjög samrýmdir, og þó að Gísli segi það ekki
beinlínis, finnst mér það liggja milli línanna, að hann hafi sjálfur átt sinn
mikla þátt í því að stofna til þess sjóðs, sem skyldi gera tónskáldinu kleift
að hætta kennslu og gefa sig eingöngu að tónsmíðum og undirbúningi
þeirra til útgáfu. Og það var undan rifjum Vestur-íslendinga runnið, að
íslenzka ríkisstjórnin veitti Sveinbirni lífstíðar heiðurslaun.
Flestar greinar sínar samdi Gísli til birtingar í Tímariti Þjóðræknis-
félagsins. Arum saman var hann ritari félagsins, og er vert að geta þess, þótt
það sé almennt ekki talið til bókmennta, að hann skrifaði skýrslur um
starf félagsins í tímaritið á þann hátt, að þeir sagnfræðingar, sem í fram-
tíðinni eiga eftir að kynna sér hið fjölbreytta þjóðræknisstarf víðs vegar
um Canada og Bandaríkin, hafa þar greiðan aðgang að glöggum heimildum,
svo langt sem þær ná.
Gísli tók við ritstjórn Tímaritsins að séra Rögnvaldi látnum 1940.
Skilningi hans á stefnu ritsins og hlutverki er vel lýst með hans eigin
orðum: ,,í upphafi var stefna þess mörkuð á þann hátt, sem enn hefir við-
gengizt: Engin pólitík, engin trúmál, sem talizt geti undir stjórnarflokka
eða kirkjudeildir, engar þýddar greinar eða sögur, því svo var litið á, að
enskan væri öllum fjölda lesenda nærtæk. Ritið átti að vera sem mest
bókmenntafræðilegs og fagurfræðilegs efnis, og að svo miklu leyti, sem
æskilegt væri, skrifað af Vestur-íslendingum. Þessu hefir verið fylgt, að
voru áliti, nægilega" (Tímaritið XXXVIIL ár, Winnipeg 1957). Allmörgum
árum áður hafði hann skrifað þetta, um tímaritið: „Tvennu öðru hefir
það af kastað: - að varðveita frá glötun margt það bezta, sem ,,landar“ hér
hafa hugsað og skrifað, síðan það hóf göngu sína - og að sameina innan