Andvari - 01.01.1975, Blaðsíða 150

148
ÓLAFUR M. ÓLAFSSON
ANDVAHI
felur 1. nafnafela í sér skýrt svar við þessu. Ef tiggja fljóð er fylgsni rúna-
heitisins óss, eru fylkir (1), tiggi (2) og gramrinn (7) það einnig, svo og allur
,,sjór“ í nafnafelunum níu: sjár (3), flæðrin (9), fiska byggð (6 og 9) og Þóris
vín (5).
Tvö fyrstu orð 1. nafnafelu eru fylkir, örn. Llm fyrra orðið hefur þegar
verið rætt, en að öðru leyti skú gengið fram hjá þessum orðum að sinni.
Ferligt hljóð hlýtur að skoðast í ljósi orðsins undraraust í 8. nafnafelu. Sé
um málrúnir að ræða, kemur naumast annað til greina en reið, þ. e. a. s. í merk-
ingunni þruma. En merking skiptir ekki máli, heldur orðmyndin, sem frarn
kemur. Vegna þess, að undraraust (8) er hliðstætt orð orðasamböndum, sem
merkja reið: mæðing hesta (3), leikr á jó (4), garyr á jó (7), Flosi á hesti (6),
þegn á græði fínum (5), tamið eð unga söðla dýr (2), má telja víst, að það og
ferligl hljóð beri að skilja á einn veg: reið.
Sem fylgsni málrúnar er frost öruggt í merkingunni ís. „Frigus er frost,
irost er íss, íss er rúnastafr," segir í gömlum skýringum með íslenzku rúnaþulunni.
Orðmyndin tyri hefur verið lesin týri og talin afbrigðileg þágufallsmynd
af guðsnafninu Týr, sem jafnframt var heiti 12. rúnar. En orðmyndinni fylgir
lýsingarorð í hvorugkyni: byrstu, svo að fráleitt er um herguðinn Tý að ræða
né heldur neitt, sem ber nafn hans. Kunn var að fornu viðartegund, sem
kölluð var tyri eða tyrvi, öðru nafni tyrviðr eða tyrvitré. Það er harður furu-
eða greniviður. Lýsingarorðið byrsir er komið af nafnorðinu burst, en frurn-
merking þess er broddur, enda eru barr (barrnál), burst og broddr rótskyld orð.
Byrslr er sá, sem er með burst eða broddlaga. Er hægt að hugsa sér nákvæmari
lýsingu á þyrni en byrst tyri, þ. e. ,,tyri með burst“ eða „broddlaga harðviður"?
Þyrnir heitir öðru nafni þorn. Svo hét 3. rún í rúnastafrófi Engilsaxa, og
vafalaust þykir, að þaðan sé bókstafurinn þ og heiti hans komið inn í íslenzkt
ritmál.
Næst er í 1. nafnafelu málrúnin reið - milliliðalaus — ásamt lýsingarorði og
greini, en að lokum kenningin tiggja fljóð, sem getur ekki þýtt annað en Rán
og má ekki lesa öðruvísi en „sjór“, þ. e. óss.
Hér eru komnar fjórar málrúnir og eitt bókstafsheiti í þessari röð: reið —
íss — þorn — reið — óss, þ. e. riþro. Þegar þess er gætt, að í 3. nafnafelu er
fylgsnum málrúnanna „óss“ og „reið“ snúið við: „reið“ og „óss“, kemur sízt á
óvart, þótt ruglað sé stöfurn. Sé lesið ríþor, er korninn alkunnur síðari hluti
kvenmannsnafns: -ríður. í rúnum var þurs, í latínuletri þorn, hið klassiska
tákn fyrir þ og ð.
Og nú er rétt að gefa gaum lýsingarorðinu torglig (1), sem fylgir málrúninni