Andvari - 01.01.1975, Blaðsíða 37

ANDVAKI aðdragandi og upphaf vesturferða af íslandi á nítjándu öld
35
Skömmu eftir áður nefndan vesturfarafund á hinu forna prestssetri,
Eyjardalsá, var mikill fundur haldinn á Akureyri. Er af samtímafrásögnum
líkast sem þar hafi sömu mennirnir staðið að þremur fundum samtímis. En
jafnan hefur þetta þó í síðari frásögnum verið umtalað sem einn og sami fund-
urinn, þar sem þrjú mál voru einkum á dagskrá:
1. Verzlunar- eða Gránufélagsmál.
2. Stjórnmál og Þjóðvinafélagsmál.
3. Væntanlegar vesturfarir og sala á hrossum og sauðum á fæti gegn greiðslu
í reiðu fé. Var slíkt óhjákvæmileg forsenda vesturfarar hjá flestum, sem
slíkt hugleiddu.
Þrír voru kosnir í nefnd væntanlegra vesturfara: Þorlákur G. Jónsson, Páll
Magnússon á Kjarna, varaþingmaður Eyfirðinga, og Olafur Ólafsson bóndi á
Litlahóli, oftast þó kenndur við Espihól. Sömdu tveir hinir síðarnefndu umboðs-
og erindisbréf handa Þorláki, þar sem honum var falið að semja við Guðmund
Lambertsen eða annan um sem bezt kjör við flutningana. Ennfremur skyldi
Þorlákur fara sem víðast um, halda fundi og kynna sjónarmið vesturfara. Átti
hann þannig að vinna sem flesta til þátttöku. Var þá eðlilega ályktað sem svo,
að því fleiri þátttakendur sem fengjust, því ódýrari yrði farið fyrir hvern.
En fleiri voru gerðir út af örkinni á þessum mikla fundi. Kaupstjóra Gránu-
félagsins, Tryggva Gunnarssyni, var falið að útvega kaupanda fjár og hrossa; og
Eggert Gunnarssyni umboðsmanni var falið að fara sem víðast um land til
fundarhalda til þess að tala máli Þjóðvinafélagsins og hvetja sem flesta til þátt-
töku í fyrirhuguðum Þingvallarfundi sumarið 1873.
I slæmu veðri og örðugri færð brutust þremenningar þessir nú af stað
til Reykjavíkur. Urðu þeir veðurtepptir dag og dag, en fundi héldu þeir bæði á
Víðimýri i Skagafirði og Þingeyrum í Húnaþingi. Voru að minnsta kosti í
Skagafirði allmargir búnir að afráða vesturför þá þegar, en færri að því er
virðist eftir því sem fjær dró Eyjafirði. Margir hafa þó eflaust verið á báðum
áttum.
Ekki getur sambærilegra fundarhalda í Reykjavík, en þar samdi Þorlákur við
Guðmund Lambertsen um flutning fólks og farangurs.
I Reykjavík skildust leiðir þremenninganna þannig, að Tryggvi hélt utan til
Skotlands í leit að kaupanda hrossa og fjár, en Eggert bróðir hans og Þorlákur
góðvinur þeirra fóru saman hringveginn eins og nú mundi sagt vera, austur um
Arnes-, Rangárvalla-, Skaftafells- og Múlasýslur, héldu fundi og ræddu við menn
þau mál, sem þeim höfðu verið falin. I fyllingu tímans kostuðu fundir þessir og