Andvari - 01.01.1975, Blaðsíða 107

andvahi
- „ÞEIR LÖGÐU UPP AÐ MORGNI, EN EFTIR HANN VARÐ" -
105
trúaðir eða ekki, það er að koma sér upp tveimur skoðana-stökkum og fara í
annan, þegar maður yrkir almenn kvaeði, en hinn, ef maður kveður eftirmæli,
eftir því sem bezt á við, og það veit ég, að Carolínu myndi þykja vel farið. Hitt
er tómt flapur, að skoðun manna á lífinu og dauðanum hérna megin grafarinnar
fari alveg eftir því, hvort maður getur fallizt á vissar kristnar kreddur eða ekki,
sé trúaður eða vantrúaður. Kristnum mönnum og heiðnum verður dauðinn
ævinlega jafn geigvænlegur, af því mönnum er það náttúrlegt, og hvorutveggju
hafa sömu tilfinningar, sem fæstum tekst að kæfa til fulls með neinum trúar-
hrögðum né heimspekiskoðunum, hve gyllandi sem þær kunna að vera. Djúpur
söknuður, þjáning og þreyta kunna að sætta mann við dauðann fyrir sjalfan
sig eða aðra; það er ekki sjaldgæft. Kristna trúin, með líf eftir þetta og eilífar
kvalir jafnhliða, sem bregður vantrúnni, sem fyrir hvorugu gerir rað, um að
hún sé dimm, er eins og blámaður, sem brigzlar hverjum manni, sem hann
mætir, um að hann sé svartur."
Stephan kveðst leiða hjá sér atyrði Carolínu til sín í grein hennar, en
getur þó ekki stillt sig um að benda á nokkur atriði, þar sem honum þykir um
staka smekkleysu að ræða í annarri eins grein. En Stephan lýkur mali sinu með
svofelldum orðum:
„Að endingu get ég sagt henni það í fullri einlægni, að ég er fús að svara
henni, jafnvel á prenti, og eftir tíma og ástæðum, hvenær sem hún finnur hvöt
hjá sér til að ávarpa mig út af skoÖunum mínum; meira að segja langi hana til að
eiga seinasta orðið, skal ég kenna henni ráð til þess: hún þarf ekki annað en að
>,byrla mér“ greinarstúf um það eingöngu, að ég sé ekki kristið skald, heldur
hjarta- og tilfinningarlaus níðingur; því út af því sérstaklega hefi eg asett mér
að deila við engan mann, allra sízt Carolínu Dalmann; þar skal hún eiga „autt
°g tómt rúm“ fyrir mér.“
í 2. bindi Bréfa og ritgerða Stephans G. Stephanssonar fer fremst Ijoða-
hréf, dagsett 3. október 1893. Bréf þetta virðist hafa komiÖ í seinni leitirnar,
hefði tímans vegna átt heima í 1. bindinu, því að næsta bref 2. bindis er frá
H. apríl 1907. Yfir ljóðabréfinu stendur Carolína Dalmann, en engin nánari
grein er gerð fyrir því í skýringunum, og athyglisvert er, að Stephan hefui
ekki tekið kvæðið upp í Andvökur sínar. Ljóðabréfið er dagsett, sem fyri
Segir, 3. október 1893, á fertugsafmæli skáldsins.
Af fyrsta erindinu virðist mega ráða, að Stephani hafi borizt bref Ira
Carolínu og sé ljóðið svar upp á það.
Bréf Carolínu hefur ekki varðveitzt, svo að kunnugt sé, en ljóðabréf Stephans
sýnir, að tónninn hefur verið annar í bréfi hennar en Heimskringlugreininni, því