Andvari - 01.01.1994, Page 85

andvari
FYRSTU SKREF í LANDHELGISMÁLINU
83
vörpuveiðum, að útfærslan fyrir Norðurlandi stæði óbreytt, en breskir tog-
arar fengju í staðinn að veiða upp að þriggja mílna mörkunum annars-
staðar við Island. Bent var á að landanir íslenskra fiskiskipa í breskum
höfnum væru mörgum þyrnir í augum og að þótt bresk stjórnvöld vildu á
engan hátt hindra þær, væri ekki loku fyrir það skotið að aðilar í sjávarút-
vegi tækju málin í eigin hendur. Síðan sagði orðrétt:
Mælt er með því að í komandi viðræðum við Islendinga leggi ríkisstjórn Hans há-
tignar til að gerður verði nýr samningur á milli þjóðanna og leysi af hólmi samning-
inn frá 1901. Sem umræðugrundvöll ættu Bretar að leggja fram tillögu, þar sem gert er
ráð fyrir línu, sem hugsist dregin allt umhverfis ísland og megi breskir togarar ekki
veiða innan hennar. Línan verður vafalaust í viðauka við samkomulagið, en í því
sjálfu ætti að koma skýrt fram, að hér sé um bráðabirgðalínu að ræða, sem nái ein-
göngu til fiskveiða og hafi að öðru leyti engin áhrif á samningsstöðu aðila. Athuga
ber, hve lengi samkomulagið eigi að gilda, en ef til vill væri best að hafa það atriði
opið, en að hvor aðili um sig gæti sagt því upp með eins árs fyrirvara. Telji Bretar sig
hafa náð hagstæðum samningi mætti þó semja um ákveðinn gildistíma og síðan um
tiltekinn uppsagnarfrest.27
Fundur íslendinga og Breta fór fram í breska utanríkisráðuneytinu 25. jan-
úar 1952. Er fulltrúar höfðu skipst á almennum kurteisiskveðjum tók H.J.
Johns, sjávarútvegsráðherra Breta, til máls og lýsti viðhorfi ríkisstjórnar
sinnar til málsins. Kvað hann Breta líta svo á að dómur alþjóðadómstólsins
í deilu Breta og Norðmanna tæki aðeins til norsku fiskveiðilögsögunnar og
því hefðu íslendingar gengið lengra en þeim væri heimilt er þeir færðu út
landhelgina fyrir Norðurlandi. Engu að síður væru Bretar fúsir til viðræðna
um tillögur íslendinga og vildu gjarnan fá að vita hverjar fyrirætlanir þeirra
væru.
Olafur Thors, atvinnumálaráðherra, hafði forystu fyrir íslensku fundar-
mönnunum. Hann svaraði ræðu Johns og sagði, að eftir að dómur féll í
deilu Norðmanna og Breta hefði íslendingum verið tjáð að þeir hefðu full-
an lagalegan rétt til þess að færa landhelgi sína út, a.m.k. jafnmikið og
Norðmenn hefðu gert. Slík útfærsla væri nú í undirbúningi.
Johns tók aftur til máls og kvað mikla andstöðu við slíka útfærslu meðal
aðila í breskum sjávarútvegi og ekki væri útilokað að þeir gripu til gagn-
aðgerða. Því svaraði Ólafur svo, að íslendingar yrðu þá að taka afleiðing-
unum. Hann hafnaði tillögu frá Sir E. Beckett um bráðabirgðalínu, kvað
hana gagnslausa, enda væri mikill hugur í mönnum á íslandi og ríkisstjórn-
m teldi sig knúða til þess að nýta rétt sinn til fulls og það strax.28
Fleira markvert gerðist ekki á fundinum og er honum lauk voru bresku
húltrúarnir ekki í vafa um fyrirætlanir fslendinga. Ólíklegt var að breskum
togurum yrði heimilað að veiða nær landi en fjórar sjómílur í framtíðinni
°g af minnisblaði, dagsettu í breska utanríkisráðuneytinu 5. febrúar 1952,