Andvari - 01.01.1994, Page 100

98
KRISTINN E. ANDRÉSSON
ANDVARI
hennar, fela hönd hennar í sínum eigin og láta straum saklausrar, hlýrrar
vináttu leika í milli hjartnanna. Þegar hún hryggist (hún reiðist ekki) er
hún lokkandi, og töfrandi þegar hún hlær. Hlátur hennar er heiður, barns-
legur og óþvingaður. Að sjá augu hennar leiftra af gleði og vináttu gerir
mig hamingjusaman. Jafn frjáls, einföld (unproblematisk) og hún er, vakn-
ar einkum í nærveru frú Kroners barátta í brjósti hennar. Hún mælir sig við
þessa stórbrotnu konu og finnst hún verða smá, ósjálfstæð. Hjónabandið er
henni oft umhugsunarefni. Hún elskar Prinz, virðir hann og tilbiður (að
mörgu leyti), en finnur til einhvers svipaðs og Rilke, er var allra manna
viðkvæmastur og þóttist samt aldrei koma vinum sínum nógu nærri. Hún
og Prinz eru oft sem einn maður, eins og ekkert skilji þau, allir veggir ein-
staklingsins sé brotnir niður, en aftur og aftur koma stundir, að þau eins og
fjarlægjast og veggirnir koma í ljós. Þetta tekur hana sárt. Annað er það, að
henni þykir hún ekki nógu sjálfstæð, fylgja skoðunum Prinz um of, vera
honum of bundin í einu og öllu, saknar ekki ástar hans en virðingar, vill
eiga eitthvað sjálf, er hann hljóti að virða, mundi einnig vilja, að Prinz
hlýddi ekki hennar dómum svo mjög, væri henni ólíkari. Hér sjá menn
dæmi þess, hvernig hamingjusamasta hjónaband á sér skuggabletti.
Nóra getur sagt skemmtilega frá, og lifir þá upp aftur liðna atburði. Á
látbragði hennar, svip og hreifingum mætti þá lesa það sem hún segir, orð
væri óþörf. Sjá Prinz og hana saman er unaðslegt. Samræmið og ástin á
báða bóga er svo fagurt. Augu beggja leiftra þá svo dýrðlega, og segja alla
þá ástarsögu þeirra frá bernsku, alla sælu þeirra og hrifningu. Það augna-
ráð felur í sér fortíð, nútíð og framtíð, er eilíft, svo hreint, svo óendanlega
auðugt. Það vekur í senn hjá mér fyllstu hrifningu og aðdáun en um leið of-
urlitla öfundblandna hryggð, er eg get ekki gert við. Nóra - Irmgard. Það
er tilkomumikið, dýrleg reynsla að kynnast þeim báðum saman. Aðra virði
eg, hina elska eg, þrái virðingu og ást beggja. Eg stend Nóru mörgum sinn-
um nærri, en samt vantar hana eitthvað sem eg þrái að kona mín ætti, eitt-
hvað af kröfum sveitamannsins eftir raffineraðri borgarmey lætur hún
óuppfyllt. Mig hryllir við hversu ástlaus eg er og sé betur og betur, að fyrir
mig er engin kona til - og væri hún til, væri hún óhamingja mín, dauði
minn!
Þetta allt spannst út frá málverkasafninu. Við skoðuðum það með mestu
athygli, enda er þar margt að sjá, frá ca. 1880. Mér þótti einkennilegt t.d.
um Liebermann, að þegar hann málar menn í íbúðum þeirra (hörspuna-
konurnar o.s.frv.) er eins og myndirnar væru teknar út úr Vefurum Haupt-
manns, svo nákvæmar, sannleikstrúar og naturaliskar, en landslagsmyndir
hans eins og meir sénar með innri augum, meir expressionismi, skærir litir,
samruni, ónákvæmni. Mér datt í hug, að expressionisminn hefði fyrst fæðst
úti í náttúrunni, er hún leystist upp fyrir innri augum dýrkandi listamanns.