Andvari - 01.01.2004, Side 97

ANDVARI
KRISTUR OG FRAMTÍÐARLANDIÐ
95
Sámur Bolason
í hvítu húsi þar ríkir,
framliðnir honum þjóna
fordæmdum lfkir,
meiri trúmann ei veröldin veit
- vopnin góð eiga slíkir.
Kristilegur voðaskelfir
kallaði á marskálk sinn:
Hér með í jesú nafni,
herra minn,
vil ég nú eitt vandamál bera
undir vísdóm þinn."
Um framtíðarsýn sína í Sóleyjarkvæði og annars staðar lét Jóhannes þau orð
falla (1956) að hann væri þrátt fyrir öll áföll undangenginna ára enn sann-
færður um að þjóðfélagshugsjón sín yrði „með einhverjum hætti að veruleika
framtíðarinnar - jafnvel þótt þar kunni að fara eitthvað svipað og um guðs-
ríkið að gegnum margar þjáningar og þrengingar beri oss inn að ganga“.100
Þó afstaða Jóhannesar úr Kötlum til trúarinnar væri ekki einföld eftir sinna-
skipti hans, voru honum því engan veginn dulin þau tengsl sem hér hefur
verið bent á milli framtíðarsýnar hans sjálfs og kristinnar eskatólógíu.m
Lokaorð
Hér hefur verið fjallað um tvö trúarleg minni sem voru áberandi í kveðskap
Jóhannesar úr Kötlum allt það tímabil sem fjallað er um í greininni, þ. e.
kristsmyndina og framtíðarsýnina. Um hvort tveggja má segja að hann sæki
það í æskumótun sína á heimili og í heimabyggð. Þótt hann gangi í gegnum
gagnger sinnaskipti frá hefðbundinni „bamatrú“ til róttækrar lífsskoðunar
hurfu þessi stef ekki úr ljóðum hans. Þvert á móti má segja að þau ágerist og
verði bæði ágengari og blæbrigðaríkari.
Eins og í kristinni trúarhefð voru þessi stef rækilega samofin í kveðskap
Jóhannesar sem best kemur fram í Sóleyjarkvæði. Hjá Jóhannesi er framsetn-
ing stefjanna þó ætíð veraldleg. Bæði skáldið og sá Kristur sem hann kvað
um stóðu með báða fætur á jörðunni í félagslegum veruleika hvors um sig.
Sjálfur leit Jóhannes úr Kötlum ugglaust á sig sem trúlausan mann að
kirkjulegum skilningi lengst af skáldferils síns. Þá sjálfsmynd hans er sjálf-
sagt að virða. Það kemur þó ekki í veg fyrir að líta megi á hann sem trúarlegt
skáld sem lagði mikið af mörkum við að kveða hinn kristna trúararf inn í
Þjóðmálaumræðu og þjóðmálabaráttu samtíðar sinnar og gera hann þannig
að nokkru leyti umhverfisbundinn (kontextuellan).