Andvari - 01.01.1895, Blaðsíða 19
XVII
i ýmsum greinum, má telja það víst, að stiftamt-
maður hefir lagt sig svo mjög fram, sem hann liefir
talið sér fært, til þess að nálgast sem mest óskir
og kröfur Islendinga, en hann hefir efalaust mætt
sterkri mótspyrnu af hálfu stjórnarinnar, sem þá,
eins og bæði fyr og síðar, leit svo á málið, að
kröfur Islendinga færu svo fram úr góðu hófi og
væru svo ósamrýmanlegar ríkisskipuninni og rikis-
lieildinni, að þær yrðu eigi teknar til greina. Á
þinginu lagði konungsfulltrúi mikið kapp á að miðla
sem bezt málum og vinna þingmenn til samkomu-
lags; kom hann þar fram með slikri einlægni, vel-
vild, lipurð og mannúð, og sýndi slíkan áhuga á að
ná góðum lyktum á stjórnarmálsþrefinu, að hann
ávann sér bezta þokka, virðing og traust þing-
manna, sem afdráttarlaust könnuðust við, að hann
legði hið bezta til málanna. Samkomulag náðist nú
að vísu eigi til fulls á þessu þingi, en þó var nú
sýnu nær um það lieldur en áður, og hefir kon-
ungsfulltrúi efalaust leitazt við með tillögum sinum
við stjórnina að ráða sem liðlegast fram úr ágrein-
ingsatriðunum, enda hafði hann það örugga traust
til stjórnarinnar, að henni væri það full alvara að
veita Islendingum frjálst fullnaðaratkvæði í stjórn-
arskipunarmálínu. En, svo sem kunnugt er, fór hér
nokkuð á annan veg en hann hafði við búizt. Fyr-
ir óheppileg og Islandi miður vingjarnleg afskipti
ríkisþings Dana af málum vorum gugnaði ráðherra
sá, er fyrir Islands málum stóð, og tók svo fjarri
því að fallast á tillögur þingsins og erindsreka síns,
konungsfulltrúans, að yfirlýsing hans á alþingi 1867
af hendi konungs um samþykktarvald þingsins í
stjórnarskipunarmálinu var sögð heimildarlaus. Af
þessu má ráða, að það hefir hlotið að falla Hilmari