Andvari - 01.01.1895, Side 125

95
sem slikur, sœti í ríkisráði Dana. Flutningsmenn
þessara fyrirspurna sýndu það með ljósum rökum,
hversu óhagkvætn og enda skaðleg fyrir Island þessi
ráðstöfun stjórnarinnar væri, og hversu hún riði í
bága við stjórnarlög Islands, og enda við sjálf grund-
vallarlög rikisins; tókst fulltrúa stjórnarinnar alls
ekki að hrekja röksemdir þeirra, og viðurkenndi
meira að segja, að þessi tilhögun væri mjög við-
sjárvert atriði í stjórnarfyrirkomulaginu og kynni
að reynast viðsjál, enda þótt hann vildi ekki kann-
ast við, að hún kæmi í bága við stjórnarskipunina
(Alþt. 1875 II. bls. 367—377 og bls. 373—378). En
stjórnin sat við sinn keip og situr þann dag í dag.
Með þessu fyrirkomulagi á hinni æðstu stjórn
landsins er i rauninni kippt fótunum undan stjórn-
frelsi því, er veitt er í 3 fyrstu greinum stjórnar-
skrárinnar. Þær eru því enn að mestu leyti dauð-
ur og óefndur lagabókstafur, því að þótt alþingi hafi
löggjafarvald, verður það meira i orði en á borði
með þessu fyrirkomulagi, eins og síðar mun sýnt
verða.
Ef stjórnin sjálf hefði ekki bæði með stöðulög-
unum og stjórnarskránni verið búiu að lýsa þvi há-
tiðlega yfir, að ísland hefði sérstök landsrjettindi og
löggjöf og stjórn út af fyrir sig, þá hefði oss íslend-
iiigum að vísu ekki komið svo mjög á óvart þessar
tiitektir hennar, því að í raun og veru væru þær
elcki annað enn inniimunarkreddan gamla, frá tím-
um hinnar fyrri stjórnarbaráttu vorrar. En það
mátti ólíklegt telja, að stjórnin skyldi svona strax
taka það aptur, sem veitt virtist með stjórnarskránni,
og þannig brjóta bág við sin eigin lög, stjórnarlög
íslands, og jafnvel lika við gruudvallarlög ríkisins.
Þetta ráðlag dönsku stjórnarinnar hlaut mjög