Andvari - 01.01.1895, Blaðsíða 92
62
Öræíura en nú, ágangur Skeiðarár, eldgosin og jök:
ulhlaupin haí'a síðan eytt mjög mikið graslendi, og
þá heíir eðlilega fækkað bajunum. Þó hefir nátt-
úran til forna verið svipuð eins og nú, skriðjöklarnir
og jökulárnar hafa verið iíkar og nú; í Sturlungu
og Biskupasögum er t. d. talað um jökulhlaup i
Lómagnúpsá og Svínafellsá1. Af bæjum þeim sem
til forna voru í Ingólfshöfðahverfi og á Breiðumörk
eru nú 8 eptir, en þegar bætt er við öllum þeim
bæjum, sem nefndir eru i fornbýlalýsingunni og í
gömlum máldögum, verða bæirnir fram undir 40,
það mun þvt nærri sanni, er Jón Egilsson segir, að
gosið 1362 hafi eytt 40 bæi, þvi eflaust hafa öll Öræfi
legið nokkur ár í eyði eptir atburð þenna, en svo
hafa menn sezt aptur að á þeim bæjum, þar sem
tilíækilegast þótti, og hafa liklega fiestar jarðir,
sem hægt var að byggja, verið orðnar byggðar apt-
ur, er Michaels-máldagi var saminn 1387; að minnsta
kosti hefir Hof og bæirnir þar í kring verið komnir
i samt lag aptur, enda hafa hlaupin efiaust gert
Hofstorfunni minni skaða en eystri og vestri bæj-
unum, því þar hefir orðið autt sviðá milli hlaupánna,
landslagið hefir hlíft þeim krók.
Þess er getið á einum stað, að Öræfajökull hafi
gosið 1598, en ekki hefi eg getað f'undið neina nána
iýsingu á því eldgosi. Björn á Skarðsá getur þess,
að miðvikudaginn fyrir Marteinsmessu 1598 hafi
komið úr lopti f utan- og austanveðri sandfall, svo
snjórinn varð nærri alsvartur um alian Eyjafjörð,
og svo víðar um allar norðursveitir2, en ekki getur
1) Sturlunga I, bls. 114, 115. Biskupasögur I, 466, 469.
2) Annálar Björns á Skarbsá’ II. bls. 20.