Iðunn : nýr flokkur - 01.07.1929, Side 128

318
Bækur 1928.
IÐUNN
Hann missir siundum marks. En þó er oft gaman að lesa það,
sem Theodór skrifar. Frásögn hans er oft fjörleg og hressileg, og
stundum dregur hann upp myndir, sem verða lesandanum minnis-
stæðar. Og hann hefir tamið sér nokkuð sérstæðan, munnleggn
stíl, sem er þó að minsta kosti hans eiginn — og ekkert bergmál
frá neinum hinna stærri spámanna.
Theodór hefir ritað margar bækur, og kann ég ekki að nefna
þær allar. Fyrsta bók hans mun hafa verið smásögur, er hann
nefndi „Utan frá sjó“, og man ég lítið eftir þeim. Löngu seinna
kom út lítil bók, einnig smásögur: „Brot“, undir dulnefninu Vahir.
Eru sumar þeirra furðu góðar (t. d. „Orðugleikar"), en í öðrum
verður honum lítið úr góðu efni („Litli Siggi"). Þá gaf hann út
skáldsögu alllanga (1922), er hét „Útlagar". Segir þar frá skips-
höfn einni á hákarlaskipi — einskonar fóstbræðra-félagi, sem
heldur saman í blíðu og sfríðu, berzt við grályndi Ægis og hefst
við að mestu „með fljólandi súð undir fótum". Munu útlagar
þessir, sem farast að lokum undir Dimmubjörgum, verða hugstæðir
þeim, er bókina les, þótt ekki geti hún talist mikið bókmentalegt
afrek. Svo kom bók frá vertíðarlífinu í Veslmannaeyjum: „Loka-
dagur" (1926). Hefir hún að geyma eftirlektarverðar lýsingar og
heldur ófagrar, en efnið nýtt og ótuggið. Er það fyrsti þáttur í
sagnabálki, og mun von á framhaldi síðar.
A síðasta ári kom svo „Líf og blóð“. Hún gerist í smákaup-
túni á Norðurlandi og snýst aðallega um brösur þær, er bláfátækir
og þrælbundnir verkamenn eiga í við allharðdrægan kaupmann og
atvinnurekanda í þorpinu. Inn í söguna kemur svo Vestur-íslend-
ingur, sem vitjar bernskustöðva sinna eftir langa útivist — auð-
vitað flugríkur. Hann á einnig óbættar sakir við kaupmann og
gengur nú í lið með verkamönnum, og verður þá kaupmaður að
lækka seglin. Sltal ekki efni sögunnar rakið frekar. Víst hefði
mátt gera meira úr efninu en höf. hefir tekist, og ýmsa agnúa má
— með góðum vilja — finna á frásögninni. En þó er sagan læsi-
leg og víða vel sögð. Þetta smáþorpalíf þekkir Theodór út og inn,
sérstaklega líf fátæklinganna. Og það má hann eiga, að hann fellur
ekki fyrir þeirri freistingu að láta söguna enda f „idyl“, og ligguf
þó sú úrlausn einkar nærri. Honum er ekki víl né viðkvæmni í
hug, er hann fellir af sögu sína, og mun það sumra mál, að helzti
mikill harðneskjusvipur sé yfir sögulokunum. En lífiö er sjaldnast
mjúkhent eða „sentimentalt".