Iðunn : nýr flokkur - 01.07.1929, Qupperneq 130

320
Bækur 1928.
IÐUNN
En það er spurning út af fyrir sig, hvort ehki er list í frásögum
Einars og lýsingum sumum. Fyrir mitt leyti myndi ég gjalda já-
kvæði við þeirri spurningu. Mér er í minni fyrsta sagan frá hendi
Einars, er ég las. Hún hét „Strútur" og birtist í Iðunni fyrir
nokkrum árum (seinna í Ferfætlingum). Þessi smásaga vermdi hug
minn og veitti mér óblandinn unað. Enn í dag finst mér hún vera
það bezta, er komið hefir frá þessum höfundi. En mér kæmi ekki
á óvart, þótt sumar dýrasögur Einars geymdust lengur í minni
þjóðarinnar en sumt af þeim skáldskap, er út kemur nú á seinni
árum og mikið er gumað af.
Ymsir hafa ónotast út af stíl Einars; þykir hann fornlegur og
tilgerðarlegur og stinga um of í stúf við mælt mál og nútímarithátt
íslenzkan. Satt er það, að Einar er forn í máli. Stíll hans er eins
og brynstakkur, sem gerir þann, er ber hann, tigulegan á velli, en
um leið nokkuð stirðan í hreyfingum. Sjálfsagt væri það ekki ráð-
legt hverjum og einum ótíndum skriffinni að steypa yfir sig stakk-
inum þeim. En mér finst Einar Þorkelsson bera hann með prýði.
Eg efast um að það sé réttmætt að bregða honum um tilgerð.
Hitt þykir mér eins trúlegt, að hann sé fæddur með brynstakkinn
og vaxinn upp með honum. Og engin ástæða virðist vera til að
amast við því, þótt hann sé nokkuð sérstæður um málfar og frá'
sagnarsnið. íslenzk tunga og íslenzkar bókmentir missa einskis í
við það, að minsta kosli á meöan aðrir rilhöfundar glata ekki
bókmentalegri sáluhjálp sinni með því að stæla hann.
Bezt lætur Einari að skrifa um dýr. Það er eins og hann skil)1
þau betur en mennina og kunni betur frá þeim að segja. Hinn
einkennilegi og fornlegi ritháttur hans fellur miður að frásögnum
um menn, sem lifa — eða hafa lifað til skamms tíma — mitt á
meðal vor. Einkum verða honum samtölin ásteytingarsteinn. Þar
er stíll hans of stirður í vöfum. Meðaí annars af þessum ástæðum
verða lengstu og efnismestu sögur hans jafnframt þær lökustu.
bókum hans er „Minningar" lélegust. Og í Hagalögðum þykir mór
einna minst koma til fyrstu og lengstu sögunnar. Annars eru >
bókinni góðar og hugnæmar dýrasögur, eins og „Kápa", „Yarð-
engillinn" og „Heimþrá". Nokkrar lýsingar á mönnum eru þar
einnig, sem festast í hug lesandans, eins og á Hreggviði gamla í
Tungu í sögunni „Ólíkindatóliö". En eina tilhneigingu hefir þessi
höfundur, sem hann má vara sig á: Hann skemmir sumar sögurnar