Tímarit lögfræðinga - 01.10.2004, Side 50

Þessi mikilvæga forsenda var því tengd viðurkenningu á þörfinni á víðtækum
valdheimildum bandalagsins til þess að setja lög. Þessar hugmyndir um skaða-
bótaábyrgð ríkis, sem urðu til með vísan í 2. mgr. 215. gr. Rs. (nú 2. mgr. 288),
má koma auga á í Francovich-málinu.
3.2 Francovich-málið
Þessi stutta yfirferð eldri úrskurða Evrópudómstólsins er til þess fallin að
varpa ljósi á forúrskurð Evrópudómstólsins í Francovich-málinu.25 Málið varð-
aði tilskipun sem á að tryggja launþegum ákveðna lágmarksvernd vegna
ógreiddra launa verði vinnuveitandi gjaldþrota.26 Samkvæmt tilskipuninni áttu
aðildarríki að setja í lög ákvæði um stofnun ábyrgðarsjóðs fyrir 23. október
1983. Italska ríkið sinnti ekki þessari skyldu og framkvæmdastjómin höfðaði
því mál á hendur ítalska ríkinu á grundvelli 226. gr. (áður 169. gr.) Rs.27 Italska
ríkið tapaði málinu en gerði þrátt fyrir það engar ráðstafanir til að laga löggjöf
sína að tilskipuninni.
Tveir hópar fyrrverandi launþega, sem ekki höfðu fengið útistandandi laun
greidd frá gjaldþrota vinnuveitendum, höfðuðu mál gegn ítalska ríkinu og
kröfðust þess að fá annað hvort greidda þá upphæð sem þeir áttu rétt á sam-
kvæmt tilskipuninni eða skaðabætur. Italskir dómstólar óskuðu eftir forúrskurði
á grundvelli 177. gr. (nú 234 gr.) Rs. og lögðu sömu spurningar fyrir dómstól-
inn í báðum málunum.
Fyrsta krafa stefnanda, sem endurspeglaðist í spurningum dómstóla aðildar-
ríkisins, byggðist á þeirri forsendu að viðeigandi ákvæði í tilskipuninni hefðu
bein réttaráhrif. Evrópudómstóllinn komst hins vegar að þeirri niðurstöðu að
þessi ákvæði uppfylltu ekki skilyrði um bein réttaráhrif. Þótt tilskipunin væri
skilyrðislaus, og þar tilgreint nægjanlega hverjir ættu að öðlast réttindi sam-
kvæmt henni og hvers efnis þau væru, þá væri ekki tilgreint hver eða hvaða
stofnun ætti að veita ábyrgðina heldur lögð sú skyldu á herðar aðildarríkjunum
að koma á fót ábyrgðarsjóði og finna leiðir til að fjármagna hann. Þar sem það
hafði ekki verið gert nægðu önnur atriði, sem voru talin nægilega skýr, ekki til
þess að einstaklingar gætu byggt rétt á tilskipuninni fyrir dómstólum í aðildar-
ríkjunum.
Varakrafa stefnenda var byggð á því að ríkið væri skaðabótaskylt vegna þess
að það hefði vanrækt skuldbindingar sínar samkvæmt bandalagslöggjöf. Dóm-
stóllinn byrjaði á því að fjalla um Rómarsáttmálann og grundvallarreglur hans.
Með því að vísa almennt til Van Gend en Loos2S og Costa gegn ENEL29 minnti
dómstóllinn á að með Rómarsáttmálanum hafi verið komið á sérstöku réttar-
kerfi sem hefði áhrif á réttarkerfi aðildarríkjanna og veitti einstaklingum rétt-
25 Sameinuð mál nr. C-6 og 9/90 Francovich og fl. gegn Italíu.
26 Tilskipun 80/987 EC um vernd til handa launþegum verði vinnuveitandi gjaldþrota.
27 Mál nr. C-33/87 Framkvœmdastjórnin gegn Italíu.
28 Mál nr. C-26/62 Van Gend en Loos.
29 Mál nr. C-6/64 Costa gegn ENEL.
344