Tímarit lögfræðinga - 01.10.2004, Síða 105

andi túlkun á 4., 40., 42. og 61. gr. EES-samningsins. Úrskurðurinn var
kærður til Hæstaréttar og í dómi Hæstaréttar frá 13. janúar 2000, H 2000 55,
var fallist á að leita álits EFTA-dómstólsins en spurningunum fækkað úr
þremur í eina. I aðalatriðum var EFTA-dómstóllinn beðinn um láta í té álit sitt
á því hvort 40. gr. EES-samningsins stæði því í vegi að aðilar sem nytu góðs
af ríkisábyrgðum væru samkvæmt íslenskum lögum krafðir um hærra
ábyrgðargjald vegna lána sem fengin væru frá lánveitendum í löndum annarra
samningsaðila að EES-samningnum en þeirra lána sem fengin væru frá
innlendum lánveitendum.33
í ráðgefandi áliti EFTA-dómstólsins frá 14. júlí 2000 kemur fram, í mati
dómstólsins á því hvort ríkisábyrgðakerfið samræmdist 40. gr. EES-samn-
ingsins, að lántaka af því tagi sem hér um ræðir falli undir frjálsa fjármagns-
flutninga í skilningi 40. gr. EES, sbr. og tilskipun 8/361/EBE. EFTA-dóm-
stóllinn tók í framhaldi af því til umfjöllunar hvort ríkisábyrgðakerfið hindraði
frjálsa fjármagnsflutninga. Niðurstaða dómstólsins var sú að innlend laga-
ákvæði, eins og þau sem um ræddi, fælu í sér innbyggða mismunun milli lána
frá erlendum og innlendum lánveitendum. Að því gefnu að aðrir skilmálar væru
hinir sömu, leiddi þessi munur til þess að erlend lán yrðu dýrari en innlend lán.
Slík mismunun gæti leitt til þess að lántakendur leituðu ekki til lánveitenda í
öðrum ríkjum á Evrópska efnahagssvæðinu. Ákvæði um ábyrgðagjald, eins og
það sem hér um ræddi, fæli því í sér hindrun á frjálsum fjármagnsflutningum. í
ljósi túlkunar sinnar á 40. gr. EES-samningsins taldi EFTA-dómstóllinn að ekki
væri nauðsynlegt að hann fjallaði um það hvort löggjöfin sem um ræddi
samræmdist öðrum ákvæðum EES-samningsins.
I dómi Héraðsdóms Reykjavíkur frá 31. október 2000 var niðurstaðan sú að
á grundvelli samningsins um stofnun Norræna fjárfestingarbankans bæri ekki
líta á bankann sem erlendan aðila, samkvæmt lögum um ríkisábyrgðir, en það
var megin málsástæða stefnda. Sú niðurstaða leiddi ein og sér til þess að
dómstóllinn hafnaði kröfu Lánasýslu ríkisins og var stefndi því sýknaður af
öllum kröfum stefnanda.
Þrátt fyrir þessa niðurstöðu taldi héraðsdómur eigi að síður nauðsynlegt,
vegna sérstaks eðlis málsins, að taka einnig til umfjöllunar ákvæði EES-
samningsins í þessu samhengi, en stefndi í málinu byggði málsókn sína til vara
á þeirri málsástæðu að um væri að ræða brot á EES-löggjöf. Héraðsdómur
vísaði í niðurstöðu sinni til álits EFTA-dómstólsins og sagði í framhaldinu að
með hliðsjón af markmiðinu um einsleitni og samræmda túlkun og beitingu
33 Spumingin sem lögð var fyrir EFTA-dómstólinn var svohljóðandi: „Er það samrýmanlegt
samningnum um Evrópska efnahagssvæðið, einkum 4., 40., 42. og 61. gr. hans, að í landslögum
ríkis sem aðild á að samningnum sé kveðið á um a. Að lántakandi sem nýtur ábyrgðar ríkissjóðs
skuli greiða ábyrgðargjald af lánum sem hann tekur hjá aðilum í öðrum aðildam'kjum samningsins
en ekki af lánum sem hann tekur hjá innlendum aðilum? b. Að lántakandi sem nýtur ábyrgðar
ríkissjóðs skuli greiða hærra ábyrgðargjald af lánum sem hann tekur hjá aðilum í öðrum aðildar-
ríkjum samningsins en af lánum sem hann tekur hjá innlendum aðilum?"
399