Tímarit lögfræðinga - 01.10.2004, Page 111

mgr. 14. gr. EES-samningsins kunni jafnframt að taka til þess álitaefnis sem úr
sé leyst í þessu dómsmáli.
í þessu máli fylgdi Hæstiréttur nákvæmlega úrlausn EFTA-dómstólsins
hvað varðar túlkun á 14. gr. EES-samningsins. Hins vegar hélt Hæstiréttur sig
við túlkun innlendrar löggjafar, þ.e. 3. gr. laga nr. 2/1993 um framkvæmd á
bókun 35, þegar kom að spurningunni um forgang EES-reglna. Það er engu að
síður áhugavert að staldra við þá staðreynd að jafnvel þótt orðalag 3. gr. laga nr.
2/1993 sé óljóst, og kveði einungis á um að íslenska löggjöf skuli, eins og hægt
er, túlka í samræmi við EES-samninginn, þá studdist Hæstiréttur við ummæli í
athugasemdum greinargerðar með lögum nr. 2/1993 þar sem það er sett fram
með ákveðnari hætti að innlend ákvæði sem lögbinda EES-reglur skuli hafa
forgang. Þar með var túlkun Hæstiréttar á 3. gr. laga nr. 2/1993 samhljóða
túlkun EFTA-dómstólsins á bókun 35 við EES-samninginn.
Áður en Héraðsdómur Reykjavíkur kvað upp dóm sinn í þessu máli hafði
fjármálaráðherra lagt fyrir Alþingi frumvarp til laga um breytingu á lögum um
virðisaukaskatt þess efnis, að virðisaukaskattur á bækur á erlendum tungumál-
um yrði lækkaður til samræmis við virðisaukaskatt sem lagður er á bækur á
íslensku. Þegar fjármálaráðherra fylgdi frumvarpinu úr hlaði á Alþingi vísaði
hann til ráðgefandi álits EFTA-dómstólsins og sagði, að jafnvel þótt málaferlum
fyrir íslenskum dómstólum væri ekki lokið væri niðurstaða þeirra augljós.
Tillagan leiddi til líflegra umræðna á Alþingi um EES-samninginn, hvorl ísland
væri skuldbundið til að laga löggjöf sína að áliti EFTA-dómstólsins, hvaða áhrif
það hefði ef íslandi skoraðist undan þessum skuldbindingum og um bilið sem
sumir alþingismenn vildu meina að væri að myndast á milli EES og ESB.
Jóhanna Sigurðardóttir alþingismaður spurði til dæmis hvenær væri nauð-
synlegt að samþykkja fyrirliggjandi breytingartillögur með hliðsjón af áliti
EFTA-dómstólsins. Fjármálaráðherra svaraði því til að Alþingi hefði fullt vald
til þess að ákveða hvenær og hvort það fylgdi áliti EFTA-dómstólsins. Onnur
þingkona, Bryndís Hlöðversdóttir, tjáði sig um bilið sem hún sagði að væri að
verður ráðið, að henni hafi verið ætlað að fullnægja skuldbindingu samningsaðila í bókun 35 við
EES-samninginn, en þar segir meðal annars, að komi til árekstra á milli EES-reglna, sem komnar
séu til framkvæmda, og annarra settra laga skuldbindi EFTA-ríkin sig til að setja, ef þörf krefji,
lagaákvæði þess efnis að EES-reglur gildi í þeim tilvikum. I athugasemdunum segir jafnframt, að
1 3. gr. felist meðal annars, að innlend lög, sem eigi stoð í EES-samningnum, verði jafnan túlkuð
sem sérreglur laga gagnvart ósamræmanlegum yngri lögum, að því leyti að yngri lög víki þeim
ekki, ef þau stangast á, nema löggjafmn taki það sérstaklega fram. Þetta sé nauðsynlegt til að
tryggja samræmi í reglunum á Evrópska efnahagssvæðinu. I bókun 35 sé og skýrlega tekið fram,
að þessi skýringarregla skuli ekki hafa í för með sér framsal á löggjafarvaldi og sé 3. gr. við það
roiðuð. í þessu ljósi verður að telja, að ákvæði 2. mgr. 14. gr. EES-samningsins um bann við skatt-
lagningu, sem er til þess fallin að vemda óbeint framleiðsluvömr eins samningsaðila gagnvart
framleiðsluvörum annarra aðila samningsins, beri að skýra sem sérreglu um skattalega meðferð á
innflutningi frá öðmm EES-ríkjum, er gangi framar eldra ákvæði áðurgildandi 6. tl. 14. gr. laga nr.
50/1988 um lægri virðisaukaskatt af sölu bóka á íslenskri tungu en annarra bóka. Eftir að EES-
samningnum var veitt lagagildi með lögum nr. 2/1993 var því óheimilt að gera greinarmun á bókum
a íslensku og öðrum tungum við álagningu virðisaukaskatts".
405