Búnaðarrit - 01.01.1938, Blaðsíða 113
B U N A Ð A R R I T
107
ar, hús, sem að minnsta kosti að nafninu áttu að heita
íbúðir, hús, sem ætluð voru giftum vinnumönnum; þar
ígátu fjölskyldur þeirra búið, en heima á höfuðbólinu
skyldi maðurinn vinna.
Hverju húsi fylgdi jarðarlóð, sem ætluð var til nytja
fjölskyldu vinnumannsins, en lóð sú var svo lítil að
flm verulegar nytjar af henni var ekki að ræða, einnig
af þeirri ástæðu að hún var ver ræktuð en sltyldi, því
hóndinn varð hvern virkan dag ársins, já jafnvel sunnu-
daga og aðra helgidaga einnig, að inna af hendi skyld-
ur sínar á höfuðbólinu, og því varla við að búast, að
hann hefði þrótt eða heilsu, til aukavinnu heima, eftir
12 til 16 stunda strit hjá höldanum.
Aðalatvinna bænda þessara — eða vinnumanna, —-
sem er meira sannnefni, var því utan heimilis síns,
því sú vinna sem um var að ræða heima, var hjáverka
starf, unnið um nætur, á helgidögum, eða hvorutveggja,
sem við var að búast. Fyrir framtak og framsýni ýmsra
góðra manna, og með harðfengi og dugnaði stéttar-
innar sjálfrar, hefir þessi húsmennskutilvera, við sult
og harðrétti, verið hafin á það stig sem stétt danskra
smábænda stendur á í dag, þar sem þeir í þjóðfélaginu
skipa sess sem sjálfstæðir bændur, er hafa lifsfram-
færi sitt eingöngu af nytjum lands þess, sem þeir hafa
sjálfir fengið til eignar eða umráða.
Hvernig þetta hefir orðið, verður í eftirfylgjandi
atriðum leitast við að skýra í stórum dráttum, og sýnt
skal frain á þann mismun sem á tiltölulega skömmum
tíma er orðinn, þannig, að vesöld og A’olæði er orðið að
sjálfstæði og menning. Heimili smábóndans í dag er
eldci lengur refagreni, og land það, sem hann yrkir, er
enginn illgresisreitur lengur. Nú vinnur hann dag
hvern heima, ásamt fjölskyldu sinni, án þess að stunda
aukaatvinnu utan heimilisins. Hann stundar landbún-
að alveg eins og stórbóndinn, ekki nálcvæmlega á sama
hátt, heldur á þann hátt, sem reynslan hefir lcennt að