Búnaðarrit - 01.01.1938, Blaðsíða 120
114
BÚNAÐARRIT
af Stefáni Vendelbjerg, sem aðeins fékk 25 aura á
dag; það varð hann að láta sér nægja fyrir 12—■!&
stunda vinnudag, og sú upphæð varð að nægja til
fæðis og klæða handa allri fjölskyldunni.
Er hér var komið sögunni, um 1830, — 40 árum eftir
að bændunum var fengið frelsi til orða sinna og at~
hafna, voru allir þeir er á sjálfseignum sátu lausir vi&
kvaðir og skyldur gagnvart þeim' mönnum er þeir höfðu
í þjónustu sinni. Nú á tímum undrast menn mjög yfir
því, að þau fyrirmæli löggjafar og valdhafa, sem mark-
að gátu svo stór spor í lífi og störfum einnar stéttar,
skyldu alveg gleyma annari stétt, sem ])ó sat á hyllu
við hlið hinnar fyrri, og átti eins mikinn þátt í afrakstrí
þeim er moldin og móðir jörð gáfu árlega. Vér undr-
umst mjög að menn þeir er unnu að, og sömdu löggjöf
þá er olli byltingu í búnaðinum, skyldu geta gleymt
því, að einnig kotungarnir þurftu að eignast möguleilta
til sjálfstæðis og frelsis, sem fyrsta skilyrði til heil-
brigðrar þróunar.
En mannkærleikseðlið hefir líklega rist of grunnt, —
og ekki út í bláinn mælt, — því iögin heimiluðu allt
þangað til 1848, að bændurnir beittu líkamlegri húð-
strýking gagnvart vinnufólki sínu. Eða hver vill mæla
því bót að landslög leyfðu fúllyndum húsbændum og
tuddafengnum verkstjórum þeirra, að skeyta skapi sínu
á fátækum fjölskyldumanni sem sveittist blóðinu frá
sólaruppkomu til sólarlags, í þágu bóndans, og hlaut
að launum 25 aura, ásamt sulti og vosbúð, á stundum
marinn og blæðandi undan svipuhöggum yfinnanna
sinna? Ekki var undarlegt að þetta skóp stéttar-
hatur á meðal þeirra, sem urðu fyrir slíkri ineðferð.
Engan skal því furða, þó að þeir er áttu bara nokkrar
krónur, vildu heldur freista gæfunnar og nema land
á eigin spýtur, en að sæta þeim kjörum, er um getur,
eða öðrum ámóta. Ekki var heldur útilokað, að sá kot-
ungur, sem gerast vildi sjálfseignarbóndi, gæti fengið.