Uppeldi og menntun - 01.01.2006, Side 11

11
sem ráðgjafinn getur veitt starfsfólki skólanna til að ákveða sjálft hvert það vill að
matið stefni, hvað eigi að meta og til hvers. Matsmaðurinn er þá eins konar þjálfari
starfsfólksins meðan það vinnur sjálft að eigin mati.
Rökr­æðulýðr­æði
House og Howe (2000) telja að uppfylla þurfi þrenns konar skilyrði til að matsverkefni
geti uppfyllt viðmið um rökræðul­ýðræði: (a) að allir helstu hagsmunaaðilar eigi aðild
að matinu; (b) að samræður hafi átt sér stað í matsferlinu; og (c) að rökrætt sé um nið-
urstöðurnar. Showers og fleiri (Joyce og Showers, 1987; Showers, 1985) hafa komist að
því að með því að nota aðferðir sem þessar er mun líklegra að niðurstöðurnar verði
notaðar. Niðurstöður þeirra sýna að fólk man mun betur eftir því sem það vinnur að
en því sem það heyrir eða sér, og það er áhugasamara eftir því sem það er virkara í
ferlinu. Þetta eru veigamikil rök fyrir því að nota slíka nálgun við sjálfsmat skóla, þar
sem matið getur verið áhrifaríkt tæki til að bæta skólastarfið, sé það notað þannig að
almennur áhugi verði á því að nýta niðurstöðurnar. Henry (2000) bendir þó á ýmsa
fyrirvara, svo sem það að lýðræðisleg nálgun að mati eigi ekki alltaf við. Til dæmis
þurfi stundum, beinlínis að kröfu stjórnvalda, að leggja mat á þjónustu án aðkomu
starfsfólksins. Þá bendir hann á að ekki séu öll gögn jafn réttmæt og því þurfi að gæta
þess vel að rætt sé um það sem máli skipti. Einnig er hugsanlegt að fólk sem vinnur
við ákveðna þjónustu dreifist hreinlega of víða til að það geti komið saman og rökrætt
um niðurstöðurnar. Þessi atriði þurfa ekki að valda áhyggjum við starf að sjálfsmati
skóla því aðkomu starfsfólksins er sérstaklega óskað þar og það vinnur allt á sama
vinnustað. Réttmæti gagna er þó atriði sem sjálfsagt er að skoða vandlega á hverjum
tíma, ekki aðeins í mati með þessari nálgun, heldur alltaf þegar eitthvað er metið.
Aðfer­ðar­held­ni
Þegar meta skal tengsl starfsaðferða við árangur er mikilvægt að átta sig á því hvort
farið var eftir þeim aðferðum sem ætlast var til. Þetta hefur nokkuð verið skoðað,
til dæmis hafa Bond, Evans, Salyers, Williams og Kim (2000) tekið saman sögu um
þróun og notkun mælingartækja fyrir aðferðarheldni í geðlækningum. Mowbray,
Holter, Teague og Bybee (2003) hafa sett fram tillögu að viðmiðum fyrir mælitæki um
aðferðarheldni.
Mar­g­ar­ lang­tímaaðfer­ðir­
Lengi hefur verið talið að það rannsóknarsnið sem best væri treystandi til að ná fram
viðhlítandi mynd af árangri í skólastarfi væri tilraunahópur með samanburðarhópi
og tölfræðilegri úttekt á mismun hópanna á vel valinni fylgibreytu. Þetta endurspegl-
ast til dæmis í stöðlum sem What­ Works Cl­earing­house setti fram um það sem þyrfti að
vera til staðar í rannsóknum svo að gæði þeirra gætu talist viðunandi (v­alentine og
Cooper, 2003), en þar var byggt á þeirri hugmynd að tilraunasnið væri langbest til að
meta skólastarf. Þessir staðlar og hugmyndin að baki þeim hafa verið gagnrýnd víða,
SIGURLÍnA DAVÍÐSDÓTTIR, PEnELoPE L ISI