Uppeldi og menntun - 01.01.2006, Síða 108

108
en formlegt framhaldsskólanám hæfist, og hafði verið starfrækt við nokkra skóla, var
fellt niður með breytingu á framhaldsskólalögunum árið 1999 (Lög nr. 100/1999 um
breytingu á lögum nr. 80/1996, um framhaldsskóla, með síðari breytingum). í grein-
argerð með frumvarpinu kom fram að talið var að fornámið félli vel að náms- og
kennsluskipulagi á almennri námsbraut sem einnig var ætlað að mæta þörfum þeirra
nemenda sem hefðu átt erfitt uppdráttar í framhaldsskóla. Þessi aðgerð átti að vera
e.k. átak til að mæta með viðhlítandi hætti þörfum þessara nemenda. Hér væri um
að ræða nemendur sem ekki hefðu náð fullnægjandi árangri á lokaprófi grunnskóla
til að innritast á þá námsbraut sem hugur þeirra stæði til, hefðu e.t.v. fengið of lága
einkunn í einni eða tveimur greinum á samræmdum prófum og þyrftu því að bæta
árangur sinn í þeim. Þá var á það bent að árlega væri hópur nemenda með slakan ár-
angur á grunnskólaprófi. Þessir nemendur hefðu oft fremur neikvæða sjálfsmynd og
hefðu því mesta þörf fyrir öfluga ráðgjöf, auk þess sem þeir þyrftu að fá tækifæri til
að spreyta sig á nýjum og fjölbreyttum viðfangsefnum. Gert var ráð fyrir að skólarnir
útfærðu sjálfir nám og kennslu á almennri námsbraut í skólanámskrá og skilgreindu
framboð náms í samræmi við þarfir nemenda hverju sinni (alþingi. 125. þing, þingskj.
102).
Þessi breyting, eins og um hana er fjallað í greinargerð, virðist af hálfu menntamála-
yfirvalda tilraun til að bregðast við miklu brottfalli nemenda. Það má svo velta því
fyrir sér hvernig framhaldsskólanum hefur tekist að mæta þessari breytingu. Hafa
skólarnir getað veitt þessa öflugu ráðgjöf og hafa nemendur átt þess kost að spreyta
sig á nýjum og fjölbreyttum viðfangsefnum? Ekki fer miklum sögum af því, því enn
virðist framhaldsskólanum ekki hafa tekist að sníða nám sitt að þörfum hins breiða
hóps sem þangað sækir. Jafnvel má segja að stefnan hafi verið í öfuga átt því ýmislegt
bendir til þess að áhuga ungs fólks á starfs- eða verknámi sé síður mætt nú en áður og
að þeir hópar sem hafa minni áhuga á bóknámi eigi því færri möguleika innan skóla-
kerfisins en áður fyrr (Jón Torfi Jónasson og Kristjana Stella Blöndal, 2002).
Br­ottfall
Til eru ýmsar skilgreiningar á brottfalli úr námi og verða tölur um brottfall því mis-
munandi eftir því hvaða skilgreining er notuð. aðferð Hagstofu íslands, sem mennta-
málaráðuneytið styðst við þegar það skoðar og gefur upplýsingar um brottfall, er að
telja nemendur í framhaldsskólum ákveðið skólaár sem skrá sig ekki í skóla ári síðar
og hafa ekki útskrifast í millitíðinni. Miðað við þá skilgreiningu hefur brottfall fram-
haldsskólanema á undanförnum árum verið um 16%, var t.d 16,9% árin 2004–2005
(alþingi. 132. þing, þingskj. 425).
Gerður G. óskarsdóttir lýsir í bók sinni, Frá skól­a t­il­ at­vinnul­ífs, niðurstöðum sam-
anburðar á brottfalli úr framhaldsskólum á íslandi og á hinum Norðurlöndunum og
í Bandaríkjunum. Meginniðurstöður þessa samanburðar benda til þess að brottfall
úr framhaldsskóla á íslandi sé talsvert meira en í öllum þessum löndum, en einkenni
brottfallsnemenda og ástæður sem þeir tilgreina séu þó sambærilegar. Mismunandi
skólakerfi og mismunandi reglur um inntöku virðast ekki skipta máli í þessum efnum
(Gerður G. óskarsdóttir, 2000). í þessum samanburði er stuðst við þá skilgreiningu á
V IÐHoRF