Andvari - 01.01.2009, Blaðsíða 175

ANDVARI
FRÁ BÖRNUM AMTMANNSINS Á EINBÚASETRINU
173
Á seinni amtmannsárum Gríms voru skólamál oft til umræðu. Amtmaður
velti þá fyrir sér, hvort hægt mundi að koma á fót tveim heimangönguskólum
á Norðurlandi, svo sem til reynslu, öðrum t.a.m. r Húnavatnssýslu, hinum í
Möðruvallaplássi eða þar í grennd. Honum þótti sem flest mælti gegn því,
að reynt yrði að koma slíku fræðslukerfi á að sinni, þar eð samgöngur voru í
ólestri, langar bæjarleiðir og hverfandi áhugi alþýðu, þegar litið var á kostn-
aðarhliðina.32 Árið 1877 stakk nefnd, skipuð af alþingi, upp á „stofnun þjóð-
skóla á norðurlandi,“ eigi löngu síðar komst Möðruvallaskóli á stofn.33
Hér gerist ekki þörf á að rekja sögu Kvennaskólans í Reykjavík, þar eð hún
hefur verið skráð, að nokkru leyti af stofnanda skólans, Þóru sjálfri, og síðar
af öðrum.
Páll Melsteð stundaði kennslu, þegar hann bjó á Brekku, kenndi bæði
drengjum og stúlkum. Áður er getið um stúlknaskólann, sem Þóra starfrækti
með Ágústu systur sinni. Hún hafði og eftir það kennt nokkrum stúlkum
heima hjá sér, og Gústa systir hennar stundað kennslu í einkatímum, sem fyrr
er sagt. Það mátti því líta á stofnun kvennaskóla sem eðlilega þróun mála.
Þóra og Páll áttu þar mestan heiður skilinn.
Skólinn var settur í fyrsta sinn 1. október 1874 í íbúðarhúsi Melsteðshjóna
við Austurvöll. Þau lögðu síðar allar eignir sínar að veði og reyndar gott betur
til stækkunar og starfrækslu hans.
Emilía Meyer var heimagangur hjá Grímsfjölskyldu. Hún hélt nánum
tengslum við Þóru og sagði henni undan og ofan af um hagi sína. Nú fluttu
systkin Þóru saman um sinn, og vonaðist Emilía til, að samkomulag þeirra
bræðra, sem hafði verið stirt, breyttist til batnaðar.34
Nína hafði séð um heimilið í St. Pétursstræti, meðan móðir hennar lifði.
Þar amaði ýmislegt að, svo sem mögnuð brjóstveiki og augnveiki, sem hrjáði
öll börnin. Nú var Nína sjálf orðin sjúklingur og lítt vinnufær um sinn. Henni
var mikilvægt að þurfa ekki að hrekjast milli ókunnugra. Kom sér nú vel,
að brýnt hafði verið fyrir þeim systkinum í uppvexti að sýna samheldni og
fórnfýsi.
Þegar svo var komið heilsu Nínu, reyndi á drengskap Gústu. Hún hafði
verið við nám og störf í Höfn og vegnað heldur vel, en ákvað nú að hlaupa
undir bagga og standa fyrir heimilinu um sinn. Henni var og nauðsyn að hlífa
augunum við bóklestri og saumum. Nína komst aftur til heilsu, og Gústa lagði
leið sína til íslands 1863.35
I nóvember árið 1858 svaraði Emilía Meyer nokkrum spurningum Þóru um
hjúskaparmál, sem Þóra velti fyrir sér:
„Þú spyrð, hvort ég mundi ekki geta, „að fullnægðum vissum skilyrðum“,
sætzt á að takast á hendur erfitt hlutverk húsfreyju og móður“, skrifar Emilía.
Hún kvaðst telja það hæpið - eða hvernig skyldu skilyrðin hljóða? Hún segist
efast um, að karlmenn séu nokkurn tímann verðugir þeirrar miklu fórnar, sem