Andvari - 01.01.2009, Blaðsíða 12

10
GUNNAR STEFÁNSSON
ANDVARI
miklu. Það er sama hvað menn kunna að segja núna, í góðærisvímunni voru
flestir meðvirkir. Við höguðum okkur eins og fjölskylda alkóhólista sem vill
í lengstu lög loka augunum fyrir því sem er að gerast. Á góðæristímanum var
flestum viðvörunarröddum vísað frá sem úrtölum og nöldri afturhaldsmanna,
eiginlega væru þeir „tímaskekkja“ eins og fyrir nokkrum árum var borið upp
í útvarpsviðtali við einn okkar einlægasta vinstrimann, Ögmund Jónasson.
Hann fékk það erfiða hlutskipti að stýra varnarstríðinu fyrir heilbrigðiskerfi
okkar. Þegar þessi orð eru fest á blað hefur hann vikið úr ríkisstjórn vegna
ágreinings um meðferð Icesavemálsins sem ætlar að reynast svo þungt í
skauti. En heilbrigðiskerfið sem við höfum trúað að væri gott og er það líka
á nú fyrir höndum krappa siglingu við mikinn niðurskurð. Svona er þetta á
fleiri sviðum, í menntamálum og samfélagsþjónustu. Allt byggist á því að
takist að efla atvinnulífið og auka veltuna í þjóðfélaginu.
Skáldið sem vitnað var til hér að framan, Sigfús Daðason, orti á seinni
hluta ferils síns um menn sem hann kallaði „bjartsýnisafglapa“. Ekki var
það beinlínis lofleg einkunn og auðvitað verður að horfa allsgáðum augum á
heiminn. En bjartsýninni megum við þó aldrei glata.
Margt hefur verið ritað um atburði síðustu missera. Meðal annars hefur sagn-
fræðingurinn Guðni Th. Jóhannesson samið eins konar kroniku undir nafninu
Hrunið þar sem framvindan frá haustinu 2008 og fram að stjórnarslitum í
janúar er rakin allnákvæmlega samkvæmt heimildum. Vitanlega þarf lengri
tími að líða áður en unnt er að greina það sem mestu máli skiptir frá hinu.
Það er djarft af sagnfræðingi að reyna að höndla blóðhráan samtímann, en
flestir telja að Guðna hafi tekist vel ætlunarverk sitt eins og það var lagt fyrir.
Fleiri bækur mætti nefna sem hafa hver til síns ágætis nokkuð sem greining,
umfjöllun og álitsgerðir um atburðina. En sú bók sem einna mesta athygli og
hrifningu hefur vakið er Hvíta bókin eftir Einar Má Guðmundsson, eitt helsta
sagnaskáld samtímans. Bók hans er rituð af þeim sem valdið hefur, vald og
mátt orðsins. Skáld eru ekki fræðimenn í þjóðfélagsvísindum eða hagfræði. En
gáfa þeirra gerir þeim tíðum kleift að miðla tilfinningu tímans, kenndum fólks-
ins, betur en öðrum er fært. Vafalaust má deila um ýmsar áherslur Einars Más
og ályktanir. Því hefur verið haldið fram að bókin sé lituð af „kommúnisma“
eða „dalakofasósíalisma“. Látum svo vera. En hún er einlæg játning, borin uppi
af sterkri siðferðiskennd. Skáldið er eins og barnið í ævintýri H. C. Andersens
sem bendir á að keisarinn sé nakinn. Hvíta bókin er herhvöt og málfærsla rit-
höfundar sem finnur til ábyrgðar og vill beita penna sínum til að hafa áhrif á
þjóðfélagið, eins og hinir fremstu höfundar hafa jafnan gert. Hann kallar eftir
nýju jafnaðarþjóðfélagi. Síðasti kafli bókarinnar nefnist „Landráð af gáleysi“,
en það eru orð sem Páll Skúlason heimspekiprófessor viðhafði í umræðunni í
fyrravetur. En lokakafli Hvítu bókarinnar hefst á þessa leið: