Andvari - 01.01.2009, Blaðsíða 180

178
KRISTMUNDUR BJARNASON
ANDVARI
Ofurviðkvæmni, fyrtni og bráðlyndi í kjölfarið reyndust verstu gallar Júlíusar
að dómi Jóns. Ef yfirmaður hans fann lítillega að verkum hans, sagði hann
þegar upp. Þannig gekk þetta úr einni stöðunni í aðra. Júlíusi stóð til boða
góður ráðahagur og mikil efni, en lét allt laust, kaus að gerast „en komplet
Umuelighed i Danmark“, eins og bróðir hans komst að orði.
Þegar svona var komið, var vakið máls á, að Júlíus flyttist til Ameríku
eins og svo margir á þessum árum. Þar var talið, að ófáir gætu rétt sinn hag,
orðið að manni, nenntu þeir að vinna. Systkinin studdu þessa lausn í góðri
trú og Júlíus hélt vestur um haf, hvenær er óljóst, en ekkert spurðist til hans
um árabil.
Árið 1885 skrifar Emilía Þóru: „Um Júlíus berast engar fregnir. ... Já hugs-
unin um hann kvelur okkur, það er sárt að vita ekki, hvort litli bróðir er lífs
eða liðinn.“
Þótt spurnum væri haldið uppi um Júlíus, var farið að öllu með gát.
Systkinin ræddu, hvort ekki væri rétt að leita hjálpar hjá gömlum diplomat,
Grími Thomsen á Bessastöðum, en Páll og Þóra töldu hann svo lausmálgan,
að ekki kæmi til greina að trúa honum fyrir þessu feimnismáli. Jón leitaði á
náðir danskra ræðismanna vestra. Árið 1889 rofaði til. Atburðarásin er hröð,
en óljós: Bréf barst frá Júlíusi, eitt eða fleiri, líklega til Emilíu. Þar sagðist
hann vera orðinn reglumaður, enda ekki annars kostur í afskekktri byggð.
Hann kvaðst giftur ekkju og eiga þrjú börn. Raunar er óljóst, hvort hann gekk
að eiga ekkju, sem var þriggja barna móðir eða hafði eignazt við henni þrjú
börn.42
Emilía skrifar Þóru, að það sé borin von, að nokkur breyting hafi orðið á
Júlíusi, enda þótt hann staðhæfi í bréfi, að hann sé orðinn annar maður. Hún
segist sjá það, eftir að hafa lesið bréfið allt, að hann sé við sama heygarðshorn,
hafi engu gleymt og ekkert lært í viðskiptum sínum við vínguðinn. „Það tjáir
ekki að tárast út af honum, hversu sorglegt sem þetta er“, skrifar Emilía, „líf
hans er eitt af mörgum, sem engan ávöxt ber“, bætir hún við.43 Systkinin voru
litlu fróðari um raunverulega hagi Júlíusar. Enn var haldið spurnum uppi um
hann. Sárast þótti þeim systkinum að fá ekkert að vita um börn, sem hann
kynni að eiga vestra og ef til vill bjuggu við sult og seyru. Það mun hafa verið
síðla árs 1892, að fregnir bárust um, að hann hefði orðið fyrir eldingu og dáið.
Fréttin var síðar borin til baka. Á útmánuðum 1891 barst Jóni bréf þess efnis,
að Júlíusi væri önnur höndin afllítil eða afllaus, og nú væri „allt sjóðbullandi
vitlaust“ („rent ravruskende galt“), eins og Jón komst að orði.
Gyðingur nokkur hafði þrásinnis rétt Júlíusi hjálparhönd og var enn
albúinn til þess. Júlíus hafði nú sent honum kvabbbréf, sem Jón síðar fékk í
hendur. Hann skrifaði þegar gömlum, valdamiklum vini og hann aftur þegar
í stað danska ræðismanninum vestra og bað hann taka að sér mál Júlíusar,
sem væri gigtslitinn og óvinnufær maður. Jón hafði hneykslazt á starfsháttum