Hugur - 01.01.2006, Side 100

Hugur - 01.01.2006, Side 100
98 Dan Zahavi I. Sjónarhorn túlkunarfrœbinnar: Sjálfið sem afurð frásagnar Því hefur nýlega verið haldið fram að ómögulegt sé að ræða málefni sem varða sjálfsku og persónulega samsemd eða sjálfsmynd [personal identity] án samhengis við þá vídd mannlegrar tilveru sem lýtur að tímanum.4 A hinn bóginn er á það að líta að mennskur tími er hvorki huglægur tími vitundar- innar né hlutlægur tími alheimsins. Ollu heldur brúar mennskur tími bilið á milli fýrirbærafræðilegs og heimsfræðilegs tíma. Mennskur tími er tími lífs- hlaups okkar og ævisögu. Hann er tími sem lýtur frásögn, tími sem raðað er upp og felldur í orð með þeim táknræna miðli sem frásögnin er.5 6 Hvert er hlutverk slíkra frásagna í tilurð sjálfsins? Því hefiir verið haldið fram að þær leggi til eðlislægt form og burðarþátt sjálfsskilnings og sjálfsþekkingar. Þegar málið snýst um að vita hver maður er og öðlast traustan sjálfsskiln- ing hrekkur það ekki til að vera einfaldlega meðvitaður um sjálfan sig frá sjón- arhóli fýrstu persónu. Það dugar ekki til að fanga sjálfan sig sem mig í hugs- un sinni. Öllu heldur er frásagnar þörf. Þegar spurningin „hver er ég?“ verður fýrir okkur er okkur tamt að segja tiltekna sögu þar sem áhersla er lögð á ákveðin atriði sem við teljum sérlega mikilvæg og lítum á sem leiðarstef í lífi okkar; atriði sem skilgreina hver við erum, það sem við leggjum fyrir aðra þegar við sækjumst eftir viðurkenningu þeirra og jáyrði/' Að svara spurning- unni „hver er ég?“ jafngildir því að segja tiltekna ævisögu.7 Eg öðlast innsýn í það hver ég er með því að staðsetja persónueinkenni mín, þau gildi sem ég að- hyllist, þau markmið sem ég sækist eftir o.s.frv. innan ævisögu þar sem ég geri grein fyrir uppruna þeirra og þróun, ævisögu sem rekur hvaðan ég kem og á hvaða leið ég er. Þessi frásögn er samt sem áður annað og meira en einber að- ferð til að öðlast innsýn í eðli sjálfs sem þegar er fyrir hendi. Þvert á móti er sjálfið afleiðing tilvem sem lýtur lögmálum frásagnarinnar. Eining sjálfsins býr, líkt og Maclntyre orðar það, „í einingu frásagnar sem setur fæðingu, h'f og dauða fram eins og sögu með upphaf, miðju og endi“.8 Hvers vegna þyk- ir okkur sjálfsagt að hugsa sjálfið út frá formgerðum frásagnarinnar? Það er vegna þess að mannlegar athafnir em frásagnir sem hrundið hefur verið í framkvæmd. Athafnir okkar þiggja merkingu sfna af því að þær eiga sér stað innan frásagnarferlis. I lífi okkar tökum við þátt í sviðsetningu frásagna og öðlumst skilning á iífi okkar í gegnum slíkar frásagnir. Ricœur hefur stundum haldið fram hugtaki sínu um frásagnarsjálfsmynd sem lausn á þeim gamalkunna vanda að velja á milh hugmyndar um sjálfið í anda Descartes, sem felur í sér að sjálfið sé samsemdarlögmál sem haldist óbreytt þó að það taki að vísu á sig margvíslegar myndir, og afstöðu Humes og Nietzsches sem halda því fram að sjálfsvera sem er ætíð söm við sig sé 4 Ricœur 1990, s. 138. 5 Ricœur 1985, s. 439. 6 Ricœur 1985, s. 442-443. 7 Ricœur 1985, s. 442. 8 Maclntyre 1985, s. 205.
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180
Side 181
Side 182
Side 183
Side 184
Side 185
Side 186
Side 187
Side 188
Side 189
Side 190
Side 191
Side 192
Side 193
Side 194
Side 195
Side 196
Side 197
Side 198
Side 199
Side 200
Side 201
Side 202
Side 203
Side 204
Side 205
Side 206
Side 207
Side 208
Side 209
Side 210
Side 211
Side 212
Side 213
Side 214
Side 215
Side 216
Side 217
Side 218
Side 219
Side 220
Side 221
Side 222
Side 223
Side 224
Side 225
Side 226
Side 227
Side 228
Side 229
Side 230
Side 231
Side 232
Side 233
Side 234

x

Hugur

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.