Hugur - 01.01.2006, Page 141

Fyrirbcerafrœdin ogMessías
139
stærðfræðinnar hjá Kant. Annars vegar er rúmfræðin fullveðja grein, hún er
fulltrúi fyrir fullkomnun þess sem gefst í heiminum, þar sem hinn fullkomni
þríhyrningur mun aldrei finnast. Hins vegar er hún öllu rúin og alls varnað,
vegna þess að það að hugsa eitthvað jafngildir því ekki að vita það, þannig að
rúmfræðin heftir þegar upp er staðið einbert hjóm fram að færa. Niðurstað-
an er sú að hvort tveggja raunveruleikinn og hugsjónin birtast eftir sem áður
í messíanísku ljósi, það er, þau beina sjónum að, og vonast eftir, tiltekinni
viðbót. Þau eru ekki sjálfum sér næg, rétt eins og það er orðað í skilgreiningu
Platons og Lacans á ástinni sem Derrida hefiir ekki látið hjá líða að vísa til:
þau útheimta að það sé gefið sem maður á ekki.
Táknið lætur okkur í té almennt form fyrir viðbót af þessu tagi. Oll sú við-
leitni til að smætta ábendingartáknið sem þegar mátti finna í Faídrosi Plat-
ons gengur aftur í þessu samhengi. Táknið verður viðbót við nærveruna (í
þessum skilningi er nærveran hugsjón) en táknið er því aðeins tákn að það
beinist að þessari nærveru. Annars væri ekki um tákn að ræða. Þvert á móti
er nærveran sjálf staðreyndin um táknið, ekki aðeins sem nærvera af tagi
hugsjónar, heldur og sem raunveruleg nærvera, að minnsta kosti ef nærver-
an er mynduð fyrir meðalgöngu þeirra vísanaformgerða sem eru sjálfur vél-
búnaður táknsins almennt talað (vert er að leggja áherslu á þennan „vélræna
þátt“ sem er dæmigerður fyrir skilafrestinn). Erfiðleikarnir sem Kant mátti
fyrstur glíma við taka sig nú upp að nýju og knýja á. Hvernig eigum við að
greina á milli raunverulegrar nærveru og nærveru af tagi hugsjónar í nútíð-
inni? Eða, það sem meira er: hvor þátturinn í þessari hreyfingu má kallast
upprunalegur?
Hér er áhugavert að gefa gaum að öllu því sem er á seyði á þessum slóð-
um þar sem re'ttur myndast eða sprettur af staðreynd. Rifjum upp samhengið
í fáeinum orðum. Þar sem Bedeutung, merkingin, reynist vera segð af hálfu
vitundar sem er sjálfri sér nærri, inniheldur hún, í þessari innblásnu mynd,
hreina ætlun [intention]. Þannig ætti hún, að minnsta kosti að nafninu til, að
geta þrifist án allra ytri miðla, rétt eins og hún ætti að geta haft þýðingu óháð
öllum tilfaUandi segðum (á borð við „ég“, „hér“ o.s.frv.), raunar óháð öllum
skírskotunum til hins hversdagslega heims - rétt eins og skilyrði allrar hug-
sjónabundinnar hlutlægni hefðu í grundvallaratriðum verið óháð hvers kyns
staðreyndum og raunar öllum raunverulegum viðföngum. Hér er aftur
komin sama færslan og finna má í Faídrosi. Það sem ritað er á efnislega und-
irstöðu er ekkert annað en segð þess logos sem á sér stað hið innra og er rit-
aður beint á sálina. Þar með mætti ætla að fiillkomnun segðarinnar og ætl-
unarinnar, hin hreina hlutlægni sem, ef marka má kenninguna, er engum
raunverulegum viðföngum háð, hafi fundist í eintali sálarinnar við sjálfa sig.
I eintali þessu er ekki nóg með að sálin styðjist ekki við orð, sem eru ekkert
annað en leið til að birta öðrum hliðstæðubundnar framsetningar - hún hef-
ur heldur enga þörf fyrir að segja eða gefa sjálfri sér neitt, enda er það svo að
þegar sálin tekur til máls er henni þegar kunnugt um ætlun sína. Því verður
að vísu að bæta við að ef smættunin misheppnast má rekja það til tveggja