Hugur - 01.01.2007, Side 43

Um mælikvarðann á smekk
41
Þar sem það gerist rugla þær siðferðiskenndunum og breyta hinum náttúrlegu
mörkum lasta og dygða. Þess vegna eru þær eilífir gallar samkvæmt ofangreindri
reglu. Og fordómar og rangar skoðanir aldarinnar nægja ekki heldur til að réttlæta
þær.
Hinni rómversk-kaþólsku trú er nauðsynlegt að vekja ofsafengið hatur á hvers
kyns annarri guðsdýrkun og lýsa öllum heiðingjum, múslímum og villutrúar-
mönnum sem viðföngum guðlegrar reiði og hefndar. Slík viðhorf, þó þau séu í
rauninni mjög ámæhsverð, eru af ofstækismönnum þessa trúarsafnaðar tahn vera
dygðir og er lýst í harmleikjum þeirra og söguljóðum sem einskonar guðdómleg-
um hetjuskap. Þetta ofstæki hefur afskræmt tvo ágæta harmleiki franska leik-
hússins, Polieucte og Athalíu, þar sem taumlaus áhugi á ákveðnum tilbeiðslu-
háttum er dreginn fram með allri þeirri viðhöfn sem hægt er að ímynda sér og
mótar ráðandi skapgerð söguhetjanna. „Hvað er þetta,“ segir hinn tigni Joad við
Josabet þar sem hún er að ræða við Mathan, prestinn af Baal. „Talar dóttir Davíðs
við þennan svikara? Óttastu ekki að jörðin opnist og spúi eldtungum og gleypi
ykkur bæði í sig? Eða að þessir heilögu veggir hrynji og kremji ykkur? Hver er
tilgangurinn? Hvers vegna kemur þessi óvinur Guðs hingað til að eitra loftið sem
við öndum að okkur með sinni skelfilegu návist?" Slíkum viðhorfúm er tekið með
miklum fagnaðarlátum í leikhúsum Parísar, en í Lundúnum yrðu áhorfendur fúllt
eins ánægðir með að heyra Akkilles segja Agamemnoni að hann væri hundur í
höfðinu og dádýr í hjartanu, eða Júpíter hóta Júnó ærlegri hýðingu haldi hún sér
ekki saman.
Trúarlegar kennisetningar eru líka galli á hvaða bókmenntaverki sem er þegar
þær magnast upp í hindurvitni og troða sér inn í sérhvert viðhorf hversu langt
sem það er frá nokkrum tengslum við trúarbrögð. Það er engin afsökun fyrir
skáldið að siðvenjur lands þess höfðu íþyngt lífinu með svo mörgum trúarathöfn-
um og helgisiðum að enginn hluti þess var undanþeginn þeirri byrði. Það hlýtur
um aldur og ævi að vera fáránlegt hjá Petrark að bera ástkonu sína Láru saman
við Jesú Krist. Og það er ekki síður fáránlegt hjá þeim geðfellda siðleysingja
Boccaccio að færa í fullri alvöru Guði almáttugum og konunum þakkir fyrir að-
stoð þeirra við að verja hann gegn óvinum sínum.
Gunnar Ragnarsson pýddi