Hugur - 01.01.2007, Side 62

Hugur | i8.ár, 2006 | s. 60-70
Gunnar Harðarson
Listin á tímum tækninnar
Halldór Laxness og Walter Benjamin
um þróun myndlistar
I bók sinni Ihe Two Cultures frá 1959 gerði breski fræðimaðurinn og rithöfundur-
inn C.P. Snow að umræðuefni þá miklu gjá sem hann taldi hafa opnast milli
tveggja hópa í menningarsamfélaginu; á öðrum bakkanum stæði hópur fólks með
raunvísinda- og tækniþekkingu, á hinum hópur fólks sem menntaður væri í list-
um og hugvísindum.1 Frá því að Snow skrifaði bók sína hefur tæknin hins vegar
haldið innreið sína í listirnar og hugvísindin með afdrifaríkum hætti. Með til-
komu tölvutækni og stafrænna miðla má segja að gjáin milli hópanna hafi verið
brúuð að því leyti að báðir hóparnir styðjast nú við sömu tæknina í starfi sínu,
hvort heldur um er að ræða raunvísindi eða bókmenntir, líffræði eða tónlist,
verkfræði eða fjölmiðla, svo dæmi séu tekin. Hina stafrænu tækni mætti jafnvel
kalla „menningartækni" þegar horft er til þess hve mjög hún hefur breytt um-
hverfi og aðstæðum menningar- og listmiðlanna. Þar með er að vísu ekki sagt að
brúin milli hugmyndaheima þeirra tveggja hópa sem Snow gerði að umtalsefni
hafi verið brúuð. Auk þess er það enn sem áður óleyst verkefni hvernig hugsa eigi
samband tækninnar og listarinnar, kannski einkum í því sem lýtur að áhrifum
tækninnar og þeim breytingum sem hún veldur á sköpun, miðlun og upplifun
listaverka. Hér á eftir ætla ég að ræða svolítið um tvær líkar en þó ólíkar greiningar
á þessum vanda sem færa fram lík og þó ólík svör við ofangreindri spurningu.
Það er annars vegar ritgerð Walters Benjamin um listaverkið á tímum fjölda-
framleiðslu sinnar frá 1935 sem er ein víðlesnasta ritgerð um áhrif tækninnar á
menninguna og hins vegar ritgerð Halldórs Laxness um myndir sem fjallar um
áhrif tækniþróunar á myndlist.
1 C.P. Snow, The Two Cultures, Cambridge, 1993.