Hugur - 01.01.2007, Page 114

112
Giorgio Agamben
hefur það í raun tilhneigingu til að renna saman við undantekningarástand, sem
er beint viðbragð ríkisins við innri átökum af alvarlegustu gerð. Þannig hefur á
20. öld orðið til þverstæðukennt fyrirbæri sem nefnt hefiir verið „löglegt borgara-
stríð“.
Lítum á Þýskaland á tímum nasismans. Rétt eftir að Hitler komst til valda
(eða, með ögn nákvæmara orðalagi, rétt eftir að honum voru færð völdin) sendi
hann frá sér, þann 28. febrúar 1933, „Tilskipun um vernd þjóðarinnar og ríkisins“.
Þessi tilskipun fellir úr gildi öll ákvæði Weimar-stjórnarskrárinnar um frelsi ein-
staklingsins. Þar sem þessari tilskipun var aldrei aflétt má halda því fram að Þriðja
ríkið hafi verið undantekningarástand sem stóð yfir í tólf ár. Og í þessum skilningi
getum við skilgreint nútíma einræðishyggju með tilvísun til þeirrar aðgerðar að
beita undantekningarástandinu fyrir sig til að koma á löglegu borgarastríði sem
heimilar ekki aðeins að pólitískum andstæðingum sé rutt úr vegi heldur einnig
ákveðnum hópum sem streitast á móti því að falla inn í hið pólitíska kerfi. Því
hefur sú aðgerð að koma á varanlegu undantekningarástandi að yfirlögðu ráði
orðið ein mikilvægasta aðgerð nútímaríkja, að lýðræðisríkjum meðtöldum. Og
þar að auki er ekki nauðsynlegt að undantekningarástandi, í tæknilegri merkingu
orðsins, sé lýst yfir.
Borgarastríd á alpjóðavísu
Allt frá tilskipun Napóleons 24. desember 1811 hafa franskir kenningasmiðir gert
greinarmun á „tilbúnu eða pólitísku" umsátursástandi og hernaðarlegu umsáturs-
ástandi. I þessu samhengi talar ensk löggjöf um „ímyndaða undantekningu"; en
lögspekingar nasismans töluðu fortakslaust um „vísvitandi undantekningar-
ástand" með það fyrir augum að koma þjóðernissósíalísku ríki á laggirnar. A
meðan heimsstyrjaldirnar voru háðar komu allir styrjaldaraðilar á einhvers konar
undantekningarástandi. Þegar við stöndum í dag frammi fyrir óslitinni útbreiðslu
þess sem kalla mætti „borgarastríð á alþjóðavísu“, fær undantekningarástandið í
sífellt ríkari mæli á sig blæ ráðandi stjórnarfarsviðmiðs í stjórnmálum samtímans.
Þegar undantekningarástandið er orðið að reglu er hætt við því að sú umbreyting
tímabundinna og óvenjulegra aðgerða yfir í viðtekna tækni stjórnvaldsins, sem
hér er í tafli, hafi í för með sér að hinn hefðbundni greinarmunur á ólíkum gerð-
um stjórnskipunar líði undir lok.
Grunnmerking undantekningarástandsins sem þeirrar upprunalegu formgerð-
ar sem innlimar hina lifandi veru í lögin - með því að skjóta lögunum sjálfum á
frest — kemur skýrt fram í tilskipun forseta Bandaríkjanna frá 13. nóvember 2001
sem fól í sér að borgarar sem grunaðir voru um að tengjast hryðjuverkastarfsemi
og voru ekki bandarískir ríkisborgarar ættu að sæta sérstakri dómsmeðferð sem
fæU í sér „óskilgreint varðhald" og herrétt. Bandarísku „foðurlandslögin" („Patriot
Act“) frá 26. október 2001 heimiluðu yfirsaksóknara að hneppa hvern þann í
varðhald sem grunaður er um að ógna öryggi þjóðarinnar. Engu að síður þurfti að
reka viðkomandi úr landi eða ákæra hann fyrir einhvern glæp innan sjö daga. Það