Tímarit Máls og menningar - 01.10.1941, Page 40

134
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
þjóðin er fámennasta inenningarþjóð veraldarinnar og
tilverurétt sinn og sjálfstæðisbaráttu rökstyður hún fyrst
og fremst með sérkennilegri alþýðumenningu sinni. Meg-
um við því sízt af öllu við þvi að gjalda afhroð í þeim
efnum. Þá er og á hitt að líta, að í flestum erlendum menn-
ingarlöndum hefur síðustu áratugina glæðzt mjög áhugi
fyrir því að bæta uppeldisaðstöðu barnanna, sem liöfðu
'hana versta áður. Hefur því viðast í borgum og kaup-
stöðum verið komið á fót fjölda leikvalla, leikskóla, barna-
garða, dagheimila og þvílíkra stofnana fyrir smábörnin.
Og þeir, sem kynnzt hafa nýtízku leikskólum og dagheim-
ilum, eins og þau gerast bezt, geta ekki verið í vafa um,
að þar líður börnunum vel og þau aukast þar að lífs-
reynslu og þroska eftir þvi sem meðfæddir hæfileikar
leyfa.
Víst getur það ekki talizt óeðlilegt, þótt íslenzkir kaup-
staðir, sem vaxið hafa mjög ört og að ýmsu levti við van-
efni, séu óhaganlega byggðir á marga lund. En þar sem
landrými er jafn óþrjótandi og á íslandi, getur það trauðla
orðið viðlilílandi til langframa, að byggðinni sé þjappað
svo saman við þröngar og óbreinar götur, að lieilbrigði og
þroska æskunnar sé teflt í mestu tvísýnu fvrir þær sakir.
Grasbali og trjágarður umbverfis livert einasta íbúðahús
ldýtur að verða lágmarkskrafa framtiðarinnar. Hitt er
þó sýnu fjarstæðara, að stór borgarhverfi séu gersamlega
leikvallalaus að öllu leyti. Þeir tímar munu koma, og áður
en langt um líður, að slíkt þyki jafn fjarri sanni og nú
mundi þykja skortur á vatnsleiðslu eða salernum.
Þá vil ég víkja að skólunum nokkrum orðum. Ég hef
þegar látið þess getið, að skólarnir séu ekki færir um að
bæta fyrir þær vanrækslusyndir þjóðfélags og heimila, sem
meðal annars bamla eðlilegum málþroska smábarnanna.
Skólarnir vinna vissulega mikið starf og gera mikið gagn,
en þeir eru eigi að síður fjarri því að búa vfir þeim á-
hrifamætti og þeirri tækni, sem þjóðlíf vort gerir kröfu
til á þessum tímum. Ýmsum hættir við að skella skuld-