Tímarit Máls og menningar - 01.12.1964, Qupperneq 23

skoðun mín að rannsókn sú sem
herinn framkvæmdi og afhenti
æðri stjórnarvöldum (Eisenhow-
er) hafi átt verulegan þátt í því,
og kannski ráðið úrslitum um, að
sannfæra ríkisstjórn okkar um að
hætta ekki á jafn hörmulegt ævin-
týri.
Nú kunnum við að spyrja hvað
gerzt hefði ef Bidault hefði fallizt á
tilboð Dullesar eða ef Ridgway hers-
höfðingi hefði ekki með árangri beitt
sér gegn meiriháttar íhlutun um þær
mundir. Að hve miklu leyti hefði
ábyrgðin hvilt á óbreyttum banda-
riskum borgurum? Nú eru til al-
þjóðalög, staðfest við striðsglæpa-
réttarhöldin í Niirnberg, sem mjög
sennilega hefði verið beitt gegn þeim
sem köstuðu sprengjunni í nánd við
Dien Bien Phu eða á Kína — ef þeir
hefðu beðið ósigur en lifað af. Ef
við hefðum getað fylgzt með viðræð-
um einræðisherra, sem hefðu í alvöru
verið að fjalla um þær örlagaríku
ákvarðanir sem ég hef minnzt á, hefð-
um við þá ekki getað dregið geð-
heilsu þeirra í efa — eins og margir
efast um geðheilsu Maó Tsetungs?
Alveg án tillits til þess allsherjar
ragnarökkurs sem Bidault sá fyrir ef
sprengjan yrði notuð, hverjar voru
þær siðgæðisreglur sem bentu Dulles
(og ,,okkur“) á að mæla með lífláti
og limlestingum þúsunda eða miljóna
manna (þar á meðal saklausrabarna)
sem voru þrátt fyrir allt að berjast
StríS og friSur í Vietnam
í sínu eigin volaða landi, á sinn eigin
hátt, fyrir sínu eigin frelsi? Vafa-
laust hafa þeir lotið rangri forustu,
þar á meðal guðlausra kommúnista
sem endurguldu að fullu hatur Dull-
esar, og þeir kunna um þær mundir
að hafa verið að ofsækja „afturhalds-
menn“ og jafnvel lífláta þá — svik-
ara, landeigendur og jafnvel ein-
hverja kristna menn sem stóðu gegn
þeim og voru ef til vill ranglega taldir
„óvinir þjóðarinnar“. Hefðum við
getað bjargað þeim saklausu með
því að kasta sprengjunni eða með
stórfelldri íhlutun? Hvar hefði hina
siðferðilegu yfirburði verið að finna
ef fylgt hefði verið ráðum Dullesar
eða sameiginlegum tillögum Rad-
fords og Dullesar?
Eftir reynsluna við Dien Bien Phu
hafði franska þjóðin fengið nægju
sína af þessari „saurugu styrjöld“.
í nýjum kosningum fékk Mendes-
France umboð til að „binda enda á
styrjöldina á tuttugu dögum“. Á
Genfarfundinum, sem lauk í júlí
1954, viðurkenndi Frakkland skil-
yrðislaust óskorað fullveldi alls Viet-
nams. Sérstakir sáttmálar tryggðu
sj álfstæð konungsríki í Laos og Kam-
bodju. 011 ríkin þrjú áttu að vera
hlutlaus; þeim skyldi vera frjálst að
hafa stjórnmálasamband jafnt við
austræn lönd sem vestræn. Allar er-
lendar hersveitir skyldu fluttar brott.
Samkvæmt samkomulaginu í Genf
1954 áttu að fara fram kosningar um
325