Tímarit Máls og menningar - 01.12.1964, Page 107

verk einstaklingsins í sköpun hinnar al-
mennu sögu. Honum hættir til að leysa
hann undan þunga hins félagslega deter-
minisma og þar af ieiðandi að hefja hann
upp yfir aðstæður annarra manna.
Því er minnzt á þessi atriði hér að fyrir
rúmu ári kom út ævisaga De Gaulle sem
Þorsteinn Thorarensen hefur tekið saman.1
Ekki verður því á móti mælt að De Gaulle
er persóna sem verðskuldar að eiga sér
ævisögu á sem flestum tungum heims.
Hann hefur átt meiri þátt í því en nokkur
annar stjórnmálamaður að móta sögu
Frakklands síðasta aldarfjórðunginn, allt
frá því er hann gekk inn á sviðsljós heims-
málanna vorið 1940. Það liggur í hlutarins
eðli að persónusaga þessa manns, er sumir
kalla mesta stjórnmálamann vorra tíma, er
óaðskiljanleg örlögum frönsku þjóðarinnar.
Bók sem honum er helgttð á að geta veitt
lesandanttm innsýn í almenn pólitísk vanda-
mál hins franska þjóðfélags síðustu ára-
tugina. Og viðbrögð stjómmálaleiðtogans
De Gaulle við þeim er öruggasti mæli-
kvarðinn sem ævisagnaritarinn hefttr yfir
að ráða til að meta og vega framlag hans,
jafnt hið neikvæða sem hið jákvæða.
Það verður ljóst af lestri þessarar ævi-
sögu, að höfundurinn hefur mikla aðdáun
á sögupersónu sinni. Það er síður en svo
ámælis vert, en hitt er verra, að við samn-
ingu hennar virðist hann ltafa stuðzt mjög
einhliða við endttrminningar De Gaulle.
Að því er bezt verður séð eru nokkrir
kaflar bókarinnar ekki annað en stytt þýð-
ing þeirra. Þetta á ekki hvað sízt við um
kaflana sem fjalla um baráttu De Gaulle
á stríðsárunum og stjórnarforystu hans
eftir frelsun Frakklands, — ainmitt það
tímabil sem Stríðsminningar hans ná yfir.
1 De Gaulle, ævisaga eftir Þorstein Thor-
arensen. Setberg 1903.
Tlmsagnir um bœkur
Með þessum vinnubrögðttm verðttr lesand-
inn að sönntt ntargs vísari ttm túlkun lters-
höfðingjans á atburðarásinni og persónu-
legar hugmyndir hans, og vissttlega ertt
þær snar þáttur í æði mannsins; en hitt
er augljóst að á þeim verðttr ekki reist
lilutlæg, söguleg frásögn, og það því síður
sem stjómmálahugmyndir De Gaulle hafa
löngum skipt samlöndum hans í andstæðar
fylkingar. Eftir lestur bókarinnar verður
ekki komizt hjá þeirri niðurstöðu að hún
sé misheppnuð frá sjónarmiði hlutlægrar
sagnfræði, en túlki á hinn bóginn allvel
hugmyndir De Gaulle ttm gang þeirra inála
sem hann hefur haft mest afskipti af. Þá
hefði verið ákjósanlegra að gefa út Endur-
minningar hans — sem eru meistaralega
skrifaðar — í óstyttri þýðingu. Engum
kemur til hugar að heimta sagnfræðilega
lilutlægni af sjálfsævisagnaritara, en sá
sem ritar ævisögu annars manns kemst ekki
hjá því að standa henni reikningsskil.
Þorsteini Thorarensen hefur m. ö. o.
ekki tekizt að fjarlægjast sögupersónu sína
nægilega til þess að geta greint hana í
hinu gagnrýnandi ljósi sagnfræðinnar. Allt
sögusviðið hirtist honum gegnum gleraugu
De Gaulle. Við það raskast hlutföllin svo
gífurlega að De Gaulle virðist standa einn
andspænis frönsku þjóðinni, ef ekki öllum
heiminum. Hann birtist ekki aðeins í líki
foringjans — sem hann er ótvírætt — held-
ttr og frelsarans er forsjónin hefur kallað
til að sameina frönsku þjóðina á neyðar-
stund, bjarga henni undan stjórnleysi flokk-
anna og þingræðisins og leiða hana fram
til sigurs á vettvangi heimsstjómmálanna.
Höfttndurinn virðist hafa blindazt af þessu
metafysiska viðhorfi De Gaulle til síns
eigin hlutverks eða köllunar. Ilann hefur
heillazt af persónu hans og penna, gengið
honum gersamlega á vald og gerzt ógagn-
rýninn lofberi hans. Sjálfstæðar atliuga-
semdir frá hendi höfundar heyra til undan-
409