Tímarit Máls og menningar - 01.12.1964, Page 118

Timarit Máls og m enningar
kommúnistaforingja sem höfðu aðstöðu til
að segja það sem þeim bjó í brjósti og
gagnrýna núna bæði frávikningu Krústjoffs
og aðferðirnar sem notaðar voru til að
víkja honum frá. Þó er rélt að geta þess að
ítalski kommúnistaflokkurinn sýndi þýð-
ingarmikla viðleitni til gagnrýni með því
að láta prenta síðustu athuganir Togliatlis
og lýsa vfir að stefna ítalska flokksins
væri í samræmi við þær.
Það er góðs viti að í röð ritstjórnar-
greina um stefnu sovézka kommúnista-
flokksins hefur Pravda og önnur sovézk
blöð lagt áherzlu á nauðsyn samvirkrar
forustu, og útilokun ,.gerræðisfullra fljót-
færnisákvarðana11 eins manns. I tímaritinu
,,Flokkslífið“ var þetta orðað svo hinn 23.
október: „Það er ekki hægt að sætta sig
við að jafnvel hinn æðsti valdamaður hagi
sér eins og hann sé hafinn yfir samvirka
stjórnarháttu og telji sig alvitran og alls-
ráðandi og nógu gáfaðan til að láta reynslu
og þekkingu félaga sinna sem vind um
evru þjóta. Reyndir og áhrifamiklir for-
ingjar sem eru vel að sér í starfi sínti eru
alltaf virtir. Menn hlusta á þá með ánægju
og taka tillit til skoðana þeirra. Þetta er
mikilsverður þáttur agans. En það er ó-
skylt dýrkun og smjaðri. Þegar sérhvert
orð slíks manns er túlkað sem uppgötvun,
hver smávægileg athöfn sem óaðfinnanleg,
getur það aðeins leitt til endun'akningar
„persónudýrkur.arinnar", og flokkurinn
tekur hart á slíku.“
„Flokkslífið“ lagði aftur og aftur áherzlu
á að foringjarnir verði að vera ábyrgir
gagnvart miðstjórn kommúnistaflokksins;
án þess geti hvcr sem er sleppt „allri sjálfs-
gagnrýni og gert sig þó svo djarfan að lýsa
sjálfan sig óskeikulan og ómissandi". Loks
var í ritstjórnargreininni veitzt að þeim
sem ástunda „gort, taka fljótfærnislegar
og skammsýnar ákvarðanir og hafa áráttu
til að búa til óraunsæjar áætlanir“. Allt á
þetta nákvæmlega við Krústjoff.
Ef valdamissir Krústjoffs boðar endalok
þess ástands þar sem einn maður, í krafti
þess að hann er aðalritari miðstjómar
kommúnistafloksins, verður sjálfkrafa sér-
fræðingur og dóntari í öllum sökum, allt
frá maísrækt og svínaeldi upp í listrænt og
bókmenntalegt mat — öruggur uni að aðr-
ir kommúnistaflokkar samsinni þeint dóm-
unt — þá væri breytingin strax nokkurs
virði.
Það er efalaust að í ýmsum þáttum sam-
skiptanna við útlönd, þar á meðal í við-
skiptum við erlenda kommúnistaflokka, lét
Krúljoff sér álit miðstjórnarmanna i léttu
rúmi liggja, og í ríkismálefnum studdist
hann við tengdason sinn Adsjúbei, til að
fara í kringunt bæði miðstjórnina og utan-
ríkisráðuneytið. Allt virðist benda til þess
að Adsjúbei hafi notið valda sem ekki
voru í neinu samræmi við opinbera stöðu
hans. Hann starfaði sem persónulegur ut-
anríkisráðherra Krústjoffs og reyndi að
gera eða gerði sanminga sem áttu lítið
skylt við sovézka eða sósíalistíska stefnu.
Og sem æðsti útbreiðslustjóri otaði hann
Krústjoff út í ýmis auglýsingabrögð eins
og skóbarsmiðina á þingi Sameinuðu þjóð-
anna, sem varð forsíðuefni heimsblaðanna
en bætti litlu við álit Sovétríkjanna. Per-
sónulegir samningar lians við Kennedy;
heimsókn hans til Jóhannesar páfa og síð-
ustu leiðangrar hans til Bonn: allt þetta
vakti djúpar grunsemdir meðal óbreyttra
flokksmanna um að samningar væru í bí-
gerð á bak við flokk og rfkisstjórn, og að
Adsjúbei stæði aðeins tengdaföður sínum
reikningsskil á ýmsutn örlagaríkum málum
scm vörðuðu stefnu flokksins.
Mér virðist að brottrekstur Adsjúbei úr
rilstjórn Isvestía eftir afsetningu Krústjoffs
bendi til meiriháttar breytinga á stjómar-
aðferðum og að nokkru leyti á stefnu.
420