Tímarit Máls og menningar - 01.12.1965, Blaðsíða 115

menn, og verður þeirri skoðun ekki
auðveldlega hrundið á síðari hluta
20. aldar.
Papar og Vestmenn
Þótt við trúum ályktunum Þjóð-
reks um það, að hér hafi búið harla
fámenn þj óð fyrir komu Ingólfs land-
námsmanns, — Ari fullyrðir ekkert
um mannfjölda hér fyrir sína daga,
— þá er ekki allt klappað og klárt;
því valda nokkrir smámunir. Ari seg-
ir, að „þá voru hér menn kristnir,
þeir er Norðmenn kalla Papa, en þeir
fóru síðan á braut, af því að þeir
vildu eigi vera hér við heiðna menn,
og létu eftir bækur írskar og bjöllur
og hagla. Af því mátti skilja, að þeir
voru menn írskir.“ Ari er fáorður og
stiklar á stóru. Honum er ríkast í
hug, að hér voru menn kristnir, Pap-
ar, þegar víkingar komu. Papar voru
helgir menn, og minningin um búsetu
þeirra hefur verið guðskristni í land-
inu helgur dómur á hans dögum.
Hins vegar stendur ekkert um það hjá
Ara, að hér hafi ekki verið einhver
slæðingur af öðru keltnesku fólki við
upphaf landnámsaldar. Hann segir,
að „Ingólfur hét maður norrænn, er
sannlega er sagt, að fyrstur færi það-
an (þ. e. af Noregi) til íslands."
Hann minnist hvorki á Garðar Svav-
arsson né Hrafna-Flóka, og verður
þó að telja sæmilega öruggt, að þeir
hafi komið hingað á undan Ingólfi,
og enn aðrir fyrirrennarar hans eru
Hlutur Kelta í landnámi íslands
greindir í vafasömum heimildum.
Ari víkur ekki einu orði að því í bók
sinni, að Þjórsárdal og byggð á
Hrunamannaafrétt eyddi í Heklu-
gosi 1104, og þó gerðust þau tíðindi
um hans daga. Þótt við dýrkum Ara
engu minna en Finnur Jónsson, þá er
vafasamt að draga allt of ákveðnar
ályktanir af þögn hans um ýmsa
hluti; a. m. k. má hún ekki glepja
mönnum sýn á aðrar heimildir.
Haukur Erlendsson Landnámuhöf-
undur, fyrsti íraglópur íslenzkra
fræðimanna, eykur við sögn Ara um
Papa og segir, að enn aðrir gripir en
bjöllur, bækur og baglar hafi fundizt
eftir þá „í Papey austur og í Papýli“.
Sturla Þórðarson segir, að Ulfur hinn
vorski hafi flutt bú sitt í Pappýli og
bjó á Breiðabólstað, en Þorgeir, son-
ur hans, bjó að Hofi í Pappýli. Frá
þessu segir, þar sem Sturla greinir
frá landnámi Hrollaugs í Hornafirði.
Papýli og Pappýli er glatað örnefni
hér á landi, en þekkt á Skotlandseyj -
um; er þar heiti á einstökum bólstað
eða bólstaðahverfi, þar sem Papar
eiga að hafa búið. Breiðabólstaður
heitir bær á Síðu skammt frá Kirkju-
bæ, en að Kirkjubæ segja Land-
námabækurnar, að Papar hafi búið,
áður en norrænir menn settust þar að
„og eigi máttu þar heiðnir menn
búa“. Annar Breiðabólstaður er í
Suðursveit (Fellshverfi), en þar í
landareigninni er Staðarfjall, sem
munnmæli herma, að áður hafi verið
23 TMM
353