Tímarit Máls og menningar - 01.10.1968, Blaðsíða 26
Timarit Máls og menningar
þann ásetning sem býr að baki styrj-
öldinni? Getum vér fullyrt eftir slíka
rannsókn að hinar bandarísku her-
sveitir myrði Víetnama aðeins sökum
þess að þeir eru Víetnamar? Ur þessu
verður aðeins skorið með því að líta
aftur í tímann og þá má sjá, að hern-
aðaraðferðir breytast að sama skapi
og innri gerð þjóðfélagsins. Síðan
árið 1860 til vorra daga hafa hug-
myndir manna um hernað og mark-
mið hans tekið gífurlegum hreyting-
um, og út úr þessari myndbreytingu
kom raunar „viðvörunarstriðið“ sem
Bandáríki Norður-Ameríku heyja í
Víetnám. Það var engin tilviljun, að
lögfræðingar og ríkisstjórnir gerðu
æ fleiri tilraunir til að „gera stríðið
mannúðlegra“ (t. d. með samningum
um vernd vöruflutninga hlutlausra
ríkja, vernd særðra, setningu al-
mennra reglna um hernað o. fl.)
skömmu áður en heimsstyrjaldirnar
tvær brutust út, hræðilegasta blóð-
bað mannkynsins. V. Dedijer hefur
í riti sínu Urn hernaðarsáttmála ljós-
lega sýnt fram á að auðvaldsríkin
voru á sama tíma önnum kafin við
að vekja upp vofu hins altæka stríðs1
— og er það einmitt í samræmi við
eðli þeirra af eftirfarandi ástæðum:
1. Samkeppni milli iðnvæddra þjóða,
sem berjast um nýja markaði, vek-
ur stöðuga úlfúð sem kemur fram
— bæði í orði og á borði — í hinni
1 Með altæku stríði er átt við að það
taki til alls þjóðfélagsins.
120
svokölluðu „borgaralegu þjóðern-
isstefnu“.
2. Iðnþróunin, sem er undirrót þessa
fjandskapar, lælur í té tæki til að
leiða hann til lykta, öðrum aðilj-
anum í hag, með framleiðslu æ
stórvirkari drápstækja. Iðnþróunin
veldur því einnig að æ erfiðara
verður að greina milli víglínunnar
og landsins sjálfs, milli hermanna
og borgara.
3. Og það því fremur sem hernaðar-
leg skotmörk eru nú nærri borgum,
þ. e. a. s. verksmiðjurnar (sem eru
að vissu marki n. k. efnahagsleg
forðabúrlandsins), jafnvel þótt þær
framleiði ekki beinlínis í þágu
bernaðarins. Áð lama efnahagsget-
una er einmitt markmið styrjald-
arinnar og jafnframt ráð til að
vinna hana.
4. Af þessari ástæðu verður sérhver
þjóðfélagsþegn þátttakandi í styrj-
Öldinni. Bændur heyja stríðið á
vígvellinum en konur taka að sér
störf þeirra á akrinum. I þessari al-
tœku styrjöld, sem ein þjóð heyr
gegn annarri, hljóta verkamenn
einnig að verða stríðsaðiljar, því
að á herðum þeirra hvílir efna-
hagsgeta landsins og þar með lík-
urnar fyrir sigri.
5. Auk þessa hefur lýðræði í kapí-
talískum löndum þróazt í þá átt að
draga almenning inn í stjórnmála-
haráttuna. Þó að hann ráði engu
um ákvarðanir valdhafa, fær hann