Tímarit Máls og menningar - 01.10.1968, Blaðsíða 107

IImsagnir um bœkur
Liðsinni
BlöS og útvarp flytja okkur fregnir
af JijóðamorSunum
og nú ber öllum skylda til hluttekníngar:
svo við rífum úr okkur hjörtun,
heingjum þau utaná okkur
einsog heiðursmerki
og reikum úti góða stund
áðuren við leggjumst til svejns
á u/glöpum okkar
og snúum okkur heilir og óslciptir
að draumlífinu.
(bls. 34)
En fleira lyftir ádeilukveðskap Þorsteins
en listrasnt háð og óbrigðult tungutak. Þol-
endur ádeilunnar eru aldrei einangraðir eða
einstæðir, heldur algengir og almennir; það
er alhyglisvert, hve oft fornöfnin við og þið
koma fyrir í almennri merkingu: „við
rífum úr okkur hjörtun______„þið hafið
sagt . . .“ Með þessum hætti er ádeilunni
gefið víðtækara gildi án þess að trúleikur
hennar minnki, heldur þvert á móti vex
hann að því skapi sem ádeilan er látin taka
til fleiri, jafnvel okkar allra. Þorsteini tekst
þannig oft að gefa tímabundnu inntaki
ljóða sinna umfangsmeira skírskotunargildi
en þau hefðu ella.
Ljóðabækur Þorsteins frá Hamri hafa
óvenju sterkan heildarsvip, hver um sig og
allar saman, sem stafar af samkynja við-
horfum hans frá upphafi við samtiðinni
og vandamálum hennar. Þetta gerir honum
auðvelt að skipa ljóðum sínum í flokka,
þar sem ljóð hvers flokks mynda heild.
Þannig skiptir hann Jórvik í fjóra efnis-
flokka, og ber hver sitt heiti: Á þjóðvegin-
um, Ekki þekki ég manninn, Til fundar við
skýlausan trúnað og Himinn og gröj. Af
þeim hefur þriðji flokkurinn, Til fundar
við skýlausan trúnað, samræmastan heild-
arsvip, enda nánast eitt ljóð í fjórum þátt-
um. Ljóðið er sagt fram í fyrstu persónu í
orðastað hugrenningar og óskar íslendings
um „lánglífi í landinu"; íslenzk hugsun
fliiktir eins og hrakinn fugl til fundar við
„skvlausan trúnað" þjóðarinnar, en óttast,
að hersögu sinni og aðvörun um yfirvofandi
liættu verði í þetta sinn varlega trúað, því
að betluð þægindi séu metin meir en sann-
leikurinn. Eina vonin er, að „þreyttir
gángnamenn" finni hana, þar sem hún hygg-
ur á svefn í regnvotum heiðamosanum og
heri á hana kennsl „einsog draumsýn úr lið-
inni bemsku / eða stef úr gleymdu kvæði";
samt er ekki víst að það verði henni og
þjóðinni til bjargar: „þó ég finnist / getur
það skeð örskoti of seint“. Þetta hugðnæma
kvæði hefur þá sérstöðu meðal kvæða Þor-
steins um samfélagsleg efni, að það er
laust við alla ádeilu og jafnvel gagnrýni;
þetta er angurvært kvæði um veika von,
en mikinn ugg, en þó án allrar beiskju.
Ljóðræna og staðreyndir sameinast í lát-
lausum þokka, sem Jvó knýr á með þrótti:
A jlugi minu
er brjóstið fullt með skáldskap;
mér gefur viða sýn:
í henni vildi ég einsog áður veita ykkur
hlutdeild.
I henni opnaðist yltkur dagur;
í henni varð ykkur vœrðar auðið;
í henni leituðuð þið jegurðar;
í jullvissu hennar brutuzt þið bœldir og
snauðir úr álögum;
í hennar Ijósi börðuzt þið og unnuð
jrœga sigra.
(bls. 47)
Ogun, yfirvegun, sjálfstjórn: þetta þrennt
einkennir vinnubrögð Þorsteins í rikum
mæli, einnig í þeim ljóðum, sem persónu-
legri mega teljast:
201