Tímarit Máls og menningar - 01.01.1988, Blaðsíða 138

Tímarit Máls og menningar
til mannhaturs og illsku í áróðri sín-
um (107).
Óvíst er hvorir básúnuðu meira um sína
hugmyndafræði Hitlersmenn eða Stal-
íns, en heldur virðist þó líklegra að
Rússar hafi hér haft vinninginn ef eitt-
hvað hallaðist á.
[...] — sú trú fékk vitaskuld stuðn-
ing af kenningu þessara tíma um
óskeikulleika framtíðarkortlagningar
hins fyrirheitna [. . .] (77).
Þetta er ein af mörgum útbólgnum og
illskiljanlegum málsgreinum höfundar
þar sem lesandi hnýtur um ofnotkun
eignarfalla.
I frægri ritgerð sinni, „Einum kennt -
öðrum bent“ skopaðist Þórbergur
Þórðarson að eignarfallssýki hjá Þorleifi
Bjarnasyni. En svo rammt kveður að
þeirri eignarfallssýki sem hrjáir Sigurð
Hróarsson að það er varla lengur neitt
gamanmál:
I stjórnmálasögunni eru þetta ár
heimsstyrjaldarinnar síðari, ár
skammlífra friðarvona, vaxandi
kulda og spennu, og fæðingar ógn-
vægilegasta [svo] djöfuls allra tíma -
möguleikans á gjöreyðingu mann-
kynsins (131).
Ef til vill er þetta íslenska. En fallegt er
það ekki.
A einum stað segir:
[. . .] svo hann gæti bjargað mann-
kyninu vestan múra með viðvörun-
arópi frá því að ánetjast þeirri tröll-
heimsku sem boðuð var undir
merkjum þýskrar heimspeki og
brennt hafði til ösku hið merka
heimsveldi Nikulásar annars og
kortlagt það sjö hæðum fyrir neðan
helvíti (71).
Enn kortlagningin! - En hvers vegna sjö
hæðir? Er það undir áhrifum frá sjö
hæðum Rómaborgar? Líkingin geigar
hrapallega.
Ekki skal ég tína til fleiri dæmi um
klúðurslegt orðalag í bók Sigurðar
Hróarssonar, en af nógu er að taka, því
miður. Þótt svo sóðalegur frágangur
teljist fullnægjandi á prófritgerð í ís-
lensku er hann ekki boðlcgur almenn-
ingi og illa við hæfi í fræðiriti.
Hapin mál
Eg vil loks drepa á nokkur atriði í bók-
inni sem sumpart eru dæmi um hæpið
orðalag en sumpart um hæpinn skilning
höfundar.
Á einum stað segir Sigurður að á
þessum tíma (um 1932) hafi Halldór
skilgreint nauðhyggju sem vísindi. Þetta
er villandi orðalag; höfundur á ekki við
nauðhyggju yfirleitt heldur söguskoðun
(verkalýðurinn mun sigra o. s. frv.).
Stundum er dálítið erfitt að átta sig á
tali Sigurðar um Marx og marxisma, og
hefði verið æskilegt að hann hefði stutt
það betur tilvitnunum.
Sigurður segir: „Vímaður af óskiljan-
legri vísindahyggju setur húmanistinn
Halldór Laxness jafnaðarmerki milli
mannvináttu og sósíalisma - Sovétríkj-
anna“ (76). Hér vaknar sú spurning
hvort vísindahyggja Halldórs hafi verið
óskiljanleg; það var hún sjálfsagt ekki.
Að auki er ekki fyllilega ljóst hvað átt
er við með seinni hluta málsgreinarinn-
ar.
Á öðrum stað segir höfundur:
„[Halldór] telst því vitaskuld ekki til
hóps dólga-marxista þótt hann aðhyllist
\
128