Tímarit Máls og menningar - 01.01.1988, Blaðsíða 145

togstreitu milli eigin frumkvæðis og
þess sem honum er ætlað, þó hvort
tveggja beinist raunar í sömu átt. Hann
gengur í lið með öflum ljóssins gegn
makt myrkranna, sem hann þó lendir í
slagtogi með og fréttir þar með af
skuggalegum áformum þeirra afla.
Hann mætir ekki í eigin brennu, stingur
af úr líkamanum. Hann bjargar jörðinni
undan Hell's angels sem ætla að
sprengja hana, en uppsker fyrirlitningu
fólksins fyrir að þora ekki að kveikja í
sér, því enginn veit neitt um viðskipti
hans við engla vítis, og hann deyr svo
misskilin fyllibytta og fer til guðs. En
hann bjargaði jörðinni samt.
Þetta er kosmískt skrípó. Söguþræð-
inum verður ekki með orðum lýst, enda
er hann á fleygiferð í allar áttir; höf-
undur vindur upp á hann þegar honum
sýnist svo, virðist nánast gera það sem
honum dettur í hug, furðulegar auka-
persónur koma og fara, allt hringsnýst á
köflum, hinn meitlaði stíll tveggja
næstu bóka á undan er nú víðs fjarri.
Ólafur hefur samið bók sem að formi til
minnir bæði á gamlar neðanmálssögur
dagblaðanna og teiknimyndasyrpur nú-
tímans. Kaflar eru afar stuttir og hlaðnir
ótrúlegum viðburðum. Mannlýsingar
eru ættaðar úr teiknimyndaveröldinni,
staðlaðar týpur, hlaðnar rosa. Allt er lit-
að stórum dráttum og hraðinn á frá-
sögninni er slíkur að sjaldan er staldrað
við, höfundur nánast bruðlar með efni-
við sinn.
Hetja sögunnar, Össur-Mamma, er
náskyldur fyrri karakterum úr bókum
Ólafs. Hann er dellumaður og draum-
óramaður, fyllibytta og landeyða sem
afgreiðir í hannyrðaverslun móður
sinnar, eða lætur öllu heldur sambýlis-
konu sína gera það á meðan hann hímir
bakatil í bæli sínu og þykist vera að
finna upp eilífðarvél. Eitt er samt sem
gerir hann frábrugðinn söguhetjum
Ljóstolls og Gaga sem báðir voru á valdi
eigin draumaheims - það er bjartara yfir
honum, hann er glaðlegri, hinir voru
báðir fullir af myrkri. Össur varpar af
sér hversdagshamnum, verður sá út-
valdi. Þetta er í stíl við teiknimynda-
syrpurnar sem á var minnst: Clark Kent
er venjuleg blók alla daga, en breytist
við sérstakar kringumstæður í Súper-
mann, og enginn veit að ofurmennið
sem sífellt er að bjarga jörðinni úr klóm
brjálaðra vísindamanna er í rauninni
hinn hægláti Clark.
Þannig leysir Ólafur að þessu sinni
vanda þess rithöfundar sem vill skrifa
lífinu og ljósinu: hann sprellar. Hann
hæðist miskunnarlaust að persónu
sinni, en samt fer ekki milli mála að hér
á að vera á ferðinni okkar maður.
Kannski er tvískinnungur í þessu, vegna
þess að skop er þegar öllu er á botninn
hvolft niðurrífstæki, samt lánast bland-
an ansi vel á köflum, til dæmis í kostu-
legu lesendabréfi sem Össur skrifar
blöðunum, þar sem hann boðar eigin
íkveikju og rekur orsakir hennar:
íslendingar! Eg hef ákveðið að
segja atómsprengjunni stríð á hend-
ur fyrst enginn annar hér virðist
þora það, reit hann rauður og þrút-
inn. Satt best að segja nefndi ég
aldna, hélt hann áfram, því vitað er
að börnin læra það sem fyrir þeim er
haft. Og er ég hér að tala um virð-
ingarleysi okkar fyrir jörðinni. Mér
svíður í dag og mér kemur til með
að svíða vegna gróðafíkni minnar og
sjálfselsku og þeirra vonbrigða sem
ég hef valdið mömmu og Fúttí með
135