Tímarit Máls og menningar - 01.01.1988, Blaðsíða 48

Tímarit Mdls og menningar
þær eða dæmdu þær ólæsilegar. Það má kannski segja að fyrir þá hafi
þessar bækur verið ólæsilegar, því þær voru gjörólíkar skáldsögum sem
þeir höfðu vanist.
En svo gerðist nokkuð undarlegt frá sögulegu sjónarmiði. Um leið og
bækur okkar fóru að koma út hjá sama útgáfufyrirtæki, var allt í einu farið
að taka mark á okkur, eins og af okkur nýsöguhöfundum stafaði einhver
hætta af því við vorum hópur. Þið munið eftir því í Biblíunni, þegar Jesús
hittir púkann og spyr hann að nafni. Púkinn svarar: „Nafn mitt er legíó,
því við erum hersing." Það var nákvæmlega hið sama sem átti sér stað þá, í
bókmenntalífi Parísar. Við vorum djöflar . . . og fjölmennir. Því var sagt að
við værum eins konar hryðjuverkafólk, sem afneitaði bókmenntaarfleifð-
inni, og átti þann draum einan að eyðileggja allt.
Þetta vakti furðu okkar, því það sem við nýsöguhöfundar áttum sameig-
inlegt, burtséð frá bölvun gagnrýnenda fyrir brot á sömu reglum, var aðdá-
un á mikilhæfum rithöfundum úr fortíðinni eins og William Faulkner,
Jorge Luis Borges, Franz Kafka, James Joyce og Marcel Proust. Það var því
alrangt að við höfnuðum bókmenntaarfleifðinni.
Það vildi svo til að bókmenntarýnendurnir, sem þá réðu ferðinni í
Frakklandi, höfðu ekki lesið bækur þessara höfunda eða álitu þá jaðar-
menn. Þó ágætar þýðingar á þessum bókum væru til, var þeim ekki hamp-
að af gagnrýnendum og almennt voru þær ekki lesnar, enda álitnar ólæsi-
legar. A mjög skömmum tíma komumst við nýsöguhöfundar í ákaflega
undarlega aðstöðu: Við vorum frxg, en enginn las bækur okkar!
Þetta einkennilega ástand varði í tíu ár. Eg gat varla opnað dagblað án
þess að lesa eitthvað um sjálfan mig. Samt sem áður las enginn bækur
mínar. Fjórða skáldsaga mín, La Jalousie (Afbrýðisemin), kom út þegar ég
var hvað mest „í tísku“. A fyrstu tólf mánuðunum, seldust ekki nema 300
eintök af bókinni, og það í öllum hinum frönskumælandi heimi.
300 eintök seld af bók eftir rithöfund sem sífellt er verið að skrifa um í
blöðunum! Þið hljótið að sjá hvað þetta er undarlegt.
Listaverkið og viðtakendur þess
Ég komst fljótlega að þeirri niðurstöðu að þetta væri ósköp eðlilegt. Þegar
listamaður kemur fram með eitthvað alveg nýtt er sannarlega enginn fyrir
til að taka við því. Þegar Van Gogh málaði myndir sínar, fúlsuðu allir við
þeim, listaverkasalar, safnarar, listasöfn. Hann hafði skapað alveg nýja
myndlist og enginn var tilbúinn að veita henni viðtöku. Verk Van Gogh
voru ekki ætluð viðtakendum eins og þeir voru þegar listaverkin voru
38