Tímarit Máls og menningar - 01.01.1988, Blaðsíða 55

Að skrifa gegn lesendum
Það má reyndar bæta því við að í skáldsögum Balzacs er miklu meira af
dauðum hlutum en í bókum mínum, og hann eyðir miklu bleki í lýsingar á
þeim. Lýsing Balzacs á hlutum er einmitt í anda húmanískrar vitundar, þ.e.
að hlutunum er ávallt lýst út frá persónunni sem á þá og í þeim tilgangi að
miðla til lesandans upplýsingum um þessa persónu. Algengt er að franskir
lesendur sleppi lestri á lýsingum hjá Balzac, eða láti sér nægja að hlaupa
yfir þær á hundavaði, þar til kemur að samræðunum. Að vissu leyti er þetta
alveg rökrétt, því í samræðunum koma fram sömu upplýsingar um þjóðfé-
lagsstöðu og manngerðir, sem hlutlýsingunum er ætlað að veita.
Lesandi sá sem ætlaði sér að beita sömu aðferð á mínar bækur, t.d. á La
Jalousie, færi á hundavaði yfir bókina allt til enda og segði þá: „Hvað
gerðist eiginlega?" - Það sem gerðist var að lýsingarnar í bókum mínum
þjóna alls ekki sama tilgangi og í bókum Balzacs. I stað þess að veita
upplýsingar um skapgerð persónanna, er lýsingunum í bókum mínum ætl-
að að tjá ákveðið samband við heiminn, ekki út frá því hvaða hlutum er
lýst, heldur út frá því bvemig þeim er lýst, hvernig sagt er frá - hvernig
talað er í verkinu.
Nýsaga og nýsjdlfsævisaga
A sjötta áratugnum, og eitthvað fram á sjöunda erum við sem sagt ákaflega
þekkt, en enginn les bækur okkar. Svo hættum við smám saman að vera í
tísku og þá fer lesendum hægt og rólega að fjölga. Nú, að liðnum þremur
áratugum, er svo komið að lesendahópur okkar er orðinn miklu stærri en
nokkurs metsöluhöfundar í Frakklandi. Bækur okkar eru ekki metsölu-
bækur, heldur langsölubækur. Þær seljast lengi.
La Jalousie seldist aðeins í 300 eintökum fyrsta árið eftir að hún kom út,
en nú hafa selst meira en 200 000 eintök af henni, og það einungis af
frönsku útgáfunni, en einnig hefur hún verið þýdd á meira en 30 tungumál.
Beckett og Simon hafa báðir hlotið Nóbelsverðlaunin. Marguerite Duras
varð heimsfræg þegar bók hennar, L’Amant (Elskhuginn), kom út og seld-
ist í tveimur milljónum eintaka, sem er meira en nokkur metsölubókafram-
leiðandi getur státað af. Sjálfur get ég vel við unað. Nýsöguhöfundar veðj-
uðu á það að ný tegund bókmennta myndi skapa nýja lesendur. Þetta
veðmál hafa þeir nú unnið.
Svo gerist það nú á þessum áratug, eða seint á síðasta, að þessir höfundar
fara allt í einu að segja frá ævum sínum. Claude Simon skrifar Les Géorgi-
ques, en þar blandar hann eigin endurminningum úr spænsku borgarastyrj-
öldinni og seinna stríði við æviatriði forföður síns, hershöfðingja í frönsku
45