Gerðir kirkjuþings - 01.01.1985, Blaðsíða 80

73
því er varðar afnám kóngsbænadags (lög 37/1893). Þá voru
sett sérstök lög um fermingu og affermingu skipa nr.
19/1897, en heildarlög um helgidaga, sem sett voru i Dan-
mörku 1876 voru ekki lögfest hér á landi eða lög sniðin
eftir þeim. Hins vegar voru lögtekin ný lög um helgidaga og
helgidagahald árið 1901, sbr. lög nr. 47 þ.á. Var þar
kveðið rækilega á um helgidagahald, en helgidagar látnir
haldast. 1 meðferð málsins á Alþingi kom glögglega fram, að
greina bæri milli helgidagalöggjafar og vinnuverndar lög-
gjafar. Fáum árum seinna (1919) var flutt frv. á Alþingi,
sem var gagngert af vinnuverndarrótum runnið og mælti fyrir
um þaó, að helgidagar yrðu raunverulega að hvíldardögum
fyrir verkamenn.
Núgildandi lög um þetta efni eru lög nr. 45/1926. Þau fólu
m.a. i sér þá breytingu, aó takmarka skyldi vinnu vió ferm-
ingu og affermingu skipa á helgidögum og i ööru lagi var
leyft að hafa fleiri verslanir opnar á helgidögum en fyrr
var og svo þjónustustofnanir. Skirdegi var ekki gert hærra
undir höfði en sunnudögum og skemmtanir voru bannaðar eftir
kl. 18 kvöldió fyrir stórhátiðardaga. Þessi lög hafa gilt i
nálega sex áratugi óbreytt að kalla, en eina breytingin
varðar refsiviðurlög i 8. gr., sem breytt var með lögum
75/1982 er fjalla m.a. um sektamörk nokkurra laga.
III.
Vió samningu frv. þessa hefir kirkjulaganefnd viðaó að sér
löggjöf um þetta efni frá allmörgum löndum i Evrópu. Helsta
fyrirmynd frv. eru norsku helgidagalögin, en einnig hefir
verió höfð hliðsjón af öðrum erlendum lögum, m.a. dönsku
lögunum, sem ganga skemur i friðun helgidaga en frv. þetta.
Skal nú fyrst geta nokkurra almennra sjónarmiða, sem leita á
vió samningu frv. um þetta efni, en siðar veróa settar fram
athugasemdir vió einstakar greinar frv.
1. Nokkur almenn sjónarmið, stefnumörkun
Oft er þvx haldið fram, að helgidagalöggjöf sé "slælega
framfylgt", eins og tekið er til orða. Könnun málsins
veitir visbendingu um, aó lögreglustjórum sé hér ærinn vandi
á höndum. Bent er m.a. á þaó af hálfu þeirra, sem fram-
kvæmdin hvilir á, aö frióaóir séu dagar, sem lítil helgi
virðist hvila á i hugum almennings, sbr. t.d. uppstigningar-
dag og skirdag og laugardag fyrir páska og hvitasunnu (eftir
kl. 18). Þá er visað til þess, aó athafnir séu óheimilaóar,
sem litil ástæða sé til að amast vió, svo sem blómasala á
skirdegi eóa uppstigningardegi, svo að dæmi sé nefnt. Þeir,
sem kunnugir eru framkvæmd laganna, benda einnig á, aó
framkvæmdin sé talsvert mismunandi eftir lögsagnarumdæmum,
jafnvel þeim sem liggja hlið vió hlið, þ.á m. um undanþágur,
sem lögreglustjórar veita. Bent er einnig á sérstök vanda-
mál út af iþróttamótum og svo listahátióum, þ.á m.