Skírnir - 01.04.1991, Blaðsíða 86
80
KRISTJÁN ÁRNASON
SKÍRNIR
mörgum persónulegustu ljóðum sínum, allt frá Saknaðarljóðum til
Ferðaloka, og það raunar á talsvert þjálli og þýðari hátt en hjá fyrir-
rennara hans. Einna auðsæjust verða þó áhrifin frá Paradísarmissi í
kvæði sem Jónas orti snemma á ferli sínum og ber heitið Ad amicum
þar sem hann lýsir ekki ólíkum hlutum og Milton eða því hvernig
Drottinn allsherjar skapar honum vin í líkingu við það þegar Eva var
fyrst sköpuð. Einnig má segja að Jónas feti í fótspor sveitunga síns í
þýðingu sinni á kvæðinu Alheimsvíðáttan eftir Schiller þar sem
skyggnst er út að endamörkum heimsins.
Ekki minna gildi fyrir list Jónasar og annarra íslenskra skálda á
nítjándu öld hafði sá fornmenntaandi sem ríkti í Bessastaðaskóla og
síðar Lærða skólanum í Reykjavík og birtist á eftirminnilegastan hátt
í kennslu, fræðistörfum og ekki síst Hómersþýðingum Sveinbjarnar
Egilssonar þar sem forngrískur og forníslenskur arfur mætast og
renna saman í máttugu og tæru skáldamáli. í ljóðum Jónasar gerist
raunar eitthvað svipað, því oft er sem leynist á bakvið hreinræktað
ljóðmál hans arfur frá hinni klassísku fornöld, allt frá kviðum Hómers
til óða Hórasar. Andi hins síðarnefnda birtist einkum í meitluðum
spekimálum og erfiljóðum en hins fyrrnefnda í Gunnarshólma, þótt
hann sé hvorki ortur undir íslensku fornyrðislagi né grískum
hexameturshætti heldur í ítölskum tersínum. Frásagnarstílnum þar
svipar óneitanlega sýnu meir til Hómerskviða en Njálu því megin-
áhersla er lögð á myndrænar lýsingar og listbrögð eins og samsettar
einkunnir á borð við silfurblár, klógulur, skeiðfrár, borðfagur og
spegilskyggndur eiga sinn þátt í því að náttúra og mannlíf verða sem
samofin og birtast ljóslifandi í upphafinni og glæstri heildarmynd.1
Það fór hins vegar ekki hjá því að hin fornmenntuðu skáld, sem auk
þess komust í tæri við nýja strauma erlendis, yrðu nokkuð viðskila við
alþýðumenningu eigin lands, þótt þau hafi síðar unnið hjörtu
alþýðunnar mörg hver og jafnvel hlotið sæmdarheitið „þjóðskáldin“.
En það skýtur skökku við að meðan mörg rómantísk skáld sunnar í
álfunni gátu sótt upprunaleika og einfaldleika í brunn alþýðu-
1 Um áhrif Sveinbjarnar, föður síns, á Jónas segir Benedikt Gröndal m.a. í
Dœgradvöl: „[...] og af honum hefur Jónas Hallgrímsson helst fengið áhrifin,
bæði í bundnum og óbundnum stíl, þótt yngri kynslóðin kannist ekki við það og
nefni hann aldrei." Rit III, Skuggsjá 1983.