Skírnir - 01.04.1991, Blaðsíða 143
SKÍRNIR
STAÐLAUSIR STAFIR
137
mjök opt, áðr en þú værir Gísla gefin““ (31). Auður, hin trygga og
löghlýðna eiginkona, gerir sér grein fyrir hættum lausmælginnar og
reynir tvisvar að þagga niður í talinu: ,,„ok ræðum ekki um fleira““
(30) , ,,„ok munu vit nú hætta þessi ræðu““ (31). I þessu bergmálar
hún eiginmann sinn og karlhetjuna Gísla, sem líkar ekki nauðsynja-
laust tal, en talar í gátum, spakmælum og stuttum, lokandi setningum.
En niðurþöggun Auðar kemur of seint. Eiginmaður Ásgerðar,
Þorkell, hefur í bókstaflegri merkingu legið á hleri við dyngjuna og
hlustað á talið. Segir sagan að hann hafi verið einn heima karla á
bænum, meðan aðrir voru úti við heyverk, og lagt sig í eldhúsi eftir
matinn. „En er Þorkell vaknar, gengr hann til dyngjunnar, því at hann
heyrði þangat mannamál, ok leggsk þar niðr hjá dyngjunni" (30).
Hann hlustar síðan á talið og „heyrir hvert orð, þat er þær mæltu“
(31) . I þann mund sem þær hætta gengur hann inn í dyngjuna, og er
svo óður að hann getur ekki talað í röklegum setningum, en tjáir sig í
vísu á skáldlegu máli áður en hann beinlínis missir það í miðju kafi:
„Heyr undr mikit,
heyr örlygi,
heyr mál mikit,
heyr manns bana,
eins eða fleiri“ - ok gengur inn eptir þat. (31)
Og Auður mælir fram hina fleygu setningu þar sem hún tengir konur
og hættulegt tal: „„Opt stendr illt af kvennahjali, ok má þat vera, at
hér hljótisk af í verra lagi““ (31). Vísa Þorkels er einkar athyglisverð
með tilliti til slúðurs. Með endurtekningunni „heyr“ leggur hann
áherslu á áheyrendur sem vitni, og með stuðlum tengir hann beinlínis
mál mikið og manns bana.
Að svo mæltu tekur Þorkell til karlmennsku sinnar, er „hljóður og
mælti ekki orð“ (32). Hann „neytir lítt matar um kveldit ok gengr
fyrstur manna at sofa“ (32). Viðbrögð hans eru dæmigerð fyrir
viðbrögð karla við slúðri. Hann bregst ekki einungis við með þögn,
heldur um leið með líkama sínum og látbragði. Það er einnig
dæmigert að konurnar gera upp málin við eiginmenn sína í rúminu.
Auður segir Gísla allt af létta „ok biðr af sér reiði“ (33), en þau