Skírnir - 01.04.1991, Blaðsíða 119

SKÍRNIR
ÍSLENSKI SKÓLINN
113
sagnamönnum og „fróðir menn“ skipa sérstöðu. En hann gerir jafn-
framt ráð fyrir starfi safnara eða höfundar sem safnaði öllum sögunum
saman í skipulega heild. I þessu starfi telur hann jafnframt að hver
höfundur eða safnari hafi getað skipað eigin áhugaefnum í fyrirrúm og
orðið við það raunverulegur höfundur sögu. En Finnur Jónsson
leggur einnig áherslu á að sagnaefnið hafi verið talin sameign allra og
um höfundarhugtak í síðari tíma skilningi hafi ekki verið að ræða
hvað Islendingasögur snerti.
VI
Laust eftir aldamótin síðustu var skoðun Rudolf Keysers um
munnlegar Islendingasögur vakin til lífs á ný. Það gerði Þjóðverjinn
Rudolf Meissner í riti sínu Die Strengleikar. í þessu riti ræðir
Meissner fyrst um hlut lærðra manna í sagnaritun á Norðurlöndum
og heldur því fram að hvorki kirkjan né klerkar hafi haft áhrif á ritun
íslendingasagna. Þær hafi lifað eigin lífi í sagnageymdinni og mótast
þar svo snemma að huglæg viðhorf helgisagnaritunarinnar hafi ekki
náð til þeirra, viðhorf sem fram komu í sagnaritun klaustramanna svo
sem þeirra Odds Snorrasonar og Gunnlaugs Leifssonar í Þingeyra-
klaustri. I Islendingasögum birtist upprunaleg munnleg geymd (14).
Meissner telur að Islendingasögur hafi snemma fullmótast sem
afsprengi frásagnarlistar og frásagnaráhuga og sem slíkar hafi þær lifað
í munnlegri geymd um 200 ára skeið án þess að taka orðalags-
breytingum og síðan verið skráðar orðrétt á bókfell á 13. öld (89).
Meissner nefnir ekki nákvæmlega hvenær sögurnar hafi tekið á sig
þetta fasta form, en hann gerir ráð fyrir því að það hafi verið fyrir daga
Ara fróða og áður en ritöld hófst á íslandi. Hann segir að viðfangsefni
Ara hafi verið að skrifa sögu landsins og hjá honum hafi ekkert rúm
verið fyrir íslendingasögur og það sé orsök þess að hann getur þeirra
ekki í sinni bók (90-91). Islendingasögur hafi síðan lifað áfram uns
þær voru skráðar á 13. öld, ómengaðar af helgisögum og annarri
kristilegri sagnaritun. Hvorki prestar né munkar hafi átt nokkurn hlut
að skráningu þeirra á bókfell, sem hafi verið vélræn. Þær endurspegli
því upprunalega og óbreytta lífsskoðun norrænnar trúar (14).