Skírnir - 01.04.1991, Page 220

214
KRISTÍN HALLA JÓNSDÓTTIR
SKÍRNIR
[...] því að hlutirnir, sem stærðfræðin fjallar um, eru svo miklu nær því, sem
þeir virðast vera. Stóll eða stjarna eru ekkert lík því, sem þau virðast vera; því
meira sem við hugsum um þau, þeim mun óljósari verða útlínur þeirra í þeirri
móðu, sem skynjanir okkar hjúpa þau. Tölurnar 2 og 13 eru aftur á móti alveg
óháðar skynjunum, og eiginleikar þeirra skýrast því betur sem við veltum
þeim lengur fyrir okkur. (109)
Og stuttu síðar segir hann:
Hrein stærðfræði virðist mér hinsvegar vera það sker, sem öll hughyggja
steytir á; 317 er frumtala, ekki af því við höldum hún sé það eða af því að
hugur okkar sé þannig, heldur af því aðþannig erþvífarið og öðruvísi ekki, af
því að veruleikinn er þannig gerður. (109)
I síðasta kafla bókarinnar rekur Hardy helstu niðurstöður sínar frá öllu
persónulegra sjónarmiði. Hann segir að hver sá sem snúist til varnar starfi
sínu muni komast að raun um að hann eigi eigin hendur að verja. Hann
segist ekki minnast þess að hann hafi nokkurn tíma haft löngun til annars en
að verða stærðfræðingur, og hann rekur stuttlega feril sinn, fyrst sem
nemanda og síðar sem háskólakennara og atvinnustærðfræðings. Hardy
horfir sáttur yfir farinn veg og kveðst jafnan hafa haft nægilegt tóm til
rannsókna, sem hafi verið sér hin eina óþrjótandi uppspretta lífsgleði. Frá
sjónarhóli nytseminnar telur hann ævistarf sitt innan stærðfræði einskis vert,
og utan hennar sé það hvort sem er ómerkt með öllu. Lokaorð hans eru
þessi:
Ég á einn einasta kost á að komast hjá því að verða dæmdur algjör ómerkingur.
Hann er sá, að ég teljist hafa skapað eitthvað, sem vert var að skapa. Og því
verður ekki neitað að ég hafi skapað eitthvað. Vandinn er að meta gildi þess.
Málsvörn mín og allra stærðfræðinga af mínu tagi er þessi: Ég hef aukið
örlitlu við þekkingu mannkynsins og stutt aðra til að auka þar enn við, og það
er stigsmunur en ekki eðlismunur á þessu lítilræði mínu og verkum hinna
beztu stærðfræðinga - eða annarra þeirra listamanna, meiri og minni, sem hafa
reist sér dálítinn minnisvarða með verkum sínum. (124-125)
II
Stærðfræðinni hefur stundum verið líkt við tré í vexti þar sem greinarnar
kvíslast sífellt um leið og rætur trésins ganga dýpra í jörðina til að tryggja því
örugga undirstöðu. Slík samlíking á einkar vel við þróun stærðfræðigrein-
ingar á síðustu öld þar sem styrking undirstöðunnar hélst í hendur við