Skírnir - 01.04.1991, Blaðsíða 216
210
KRISTÍN HALLA JÓNSDÓTTIR
SKÍRNIR
leysa stærðfræðiþrautir og átti síðar eftir að berjast fyrir því að fá þetta
prófakerfi afnumið. Hann heillaðist af stærðfræðigreiningu og lýsir þeirri
undrun sem hafi gripið sig þegar hann las fræga kennslubók um þetta efni;
þá fyrst hafi hann skilið hvað stærðfræði var. Síðar einsetti hann sér að ryðja
rökfastri hugsun braut í enskri stærðfræðigreiningu. Hardy varð hæstur á
seinni hluta stærðfræðiprófanna, tuttugu og tveggja ára gamall, og var þá
boðin staða við skóla sinn, Trinity College, sem var mikill heiður. Þar lagði
hann stund á rannsóknir og kennslu til ársins 1919. Þá varð hann prófessor
við háskólann í Oxford, en árið 1931 sneri hann aftur til háskólans í Cam-
bridge og tók við embætti prófessors í hreinni stærðfræði. I Málsvöm stœrð-
fræðings segist Hardy hafa haft óbeit á venjulegri kennslu enda hafi hann
ekki stundað hana mikið. Kennsla sín hafi nær eingöngu verið fólgin í umsjón
með rannsóknum eldri stúdenta. Geta má þess að þessir nemendur Hardys
voru frá ýmsum löndum og margir þeirra urðu frægir stærðfræðingar.
Starfsævi þessara tveggja manna, Freges og Hardys, var ólík að ýmsu
leyti. Hardy var virtur fyrir rannsóknir sínar frá fyrstu tíð, og var almennt
álitinn af samtímamönnum sínum fremsti stærðfræðingur Englendinga.
Hann hlaut viðurkenningar frá ýmsum mennta- og vísindastofnunum,
enskum sem erlendum. Sömu sögu er ekki að segja um Frege. Hann lifði það
ekki að sjá ritverk sín metin að verðleikum. Sum þeirra mættu fálæti og
önnur hlutu harða gagnrýni. Samtímamenn Freges virðast ekki hafa skilið
ritverk hans til hlítar. Þó voru undantekningar frá þessu, til dæmis var Frege
mikils metinn við háskólann í Jena alla tíð. Hann var fluttur í hærri stöðu
eftir að rit hans Hugtakaskrift (Begriffsschrift) kom út árið 1879. Og hann
var gerður að heiðursprófessor við skólann árið 1896.
Loks má geta þess að einkalíf Freges og Hardys var mjög ólíkt. Frege
kvæntist Margaret Lieseburg og eignaðist börn með henni en þau dóu öll ung.
Kona hans dó árið 1905 þegar Frege var enn innan við sextugt. Talið er af
sumum að lífið hafi valdið honum vonbrigðum, og haft er eftir einum nem-
anda hans frá árinu 1910, að sér hafi virst Frege gamall um aldur fram. Hardy
kvæntist aldrei og eignaðist ekki börn. Honum er svo lýst að hann hafi lifað
lífi æskumanns á sérstakan hátt allt til ársins 1939 þegar hann fékk kransæða-
stíflu. Hann komst aftur til heilsu og starfa, en hafði ekki sama þrótt og fyrr.
Ætla má að Hardy hafi verið sáttur við líf sitt því hann segir í Málsvörn
stxrðfrxðings, þegar hann horfir yfir starfsævi sína: „Hefðu þessi lífkjör verið
boðin mér tvítugum hefði ég hiklaust tekið boðinu“ (123). Hins vegar greinir
vinur hans, eðlisfræðingurinn og rithöfundurinn C. P. Snow, frá því í inngangi
að bókinni að síðustu æviár Hardys hafi verið honum þungbær. Hann þjáðist
af þunglyndi. Hann reyndi að stytta sér aldur sumarið 1947. Heilsu hans
hrakaði jafnt og þétt. Hann andaðist 1 desember 1947, sjötugur að aldri.