Skírnir - 01.04.1991, Page 127

SKÍRNIR
ÍSLENSKI SKÓLINN
121
Athyglivert er hve meginviðhorf Bjarnar M. Ólsens endurspegla
meginviðhorf Konrad Maurers til íslendingasagna. Björn M. Ólsen
hefur að vísu þá nýjung að höfundarnir hafi viðhaft sömu vinnubrögð
og Gísli Konráðsson og Brynjólfur frá Minna-Núpi og ég hef ekki
heldur fundið því stað í ritum Maurers að samtöl í Islendingasögum
muni vera skáldskapur höfundanna.
X
Næst er að líta á viðhorfið til Islendingasagna er Sigurður Nordal
kom fram á sjónarsviðið. Hann varð eftirmaður Bjarnar M. Ólsens
við Háskóla Islands árið 1918 og tveimur árum síðar kom út bók
hans Snorri Sturluson. I þeirri bók er gerð grein fyrir upptökum
íslenskrar sagnaritunar og þróun með sérstakri hliðsjón af verkum
Ara fróða og Snorra Sturlusonar. Hann gerir fyrst grein fyrir störfum
Ara fróða og þeim sem næstir honum komu, en segir síðan:
Af öllu þessu þykist ég mega ráða, að fyrir utan hið sanna söguefni, sem
ég nú mun víkja að, hafi Islendingar í byrjun ritaldar átt geysimikið af
ýmiskonar frásögnum, sem hafðar voru til skemmtunar. Menn löguðu
þessar sögur í hendi sér eftir geðþótta, án þess að fjarlægjast þó
veruleikann úr hófi, ortu inn í þær vísur og kvæði og skreyttu þær á
ýmsan hátt. Eins og það er víst, að fornaldarsögur þær, sem vér nú
eigum og færðar eru í letur löngu eftir að Islendinga sögur höfðu náð
þroska, eru að ýmsu leyti lagaðar eftir þeim, svo má telja líklegt, að
þegar fyrst var farið að rita Islendinga sögur, hafi fornaldarsögurnar
haft talsverð áhrif á þær. Sumar fornaldarsögur hafa verið „settar
saman“, orðnar að söguheild á undan nokkurri Islendingasögu.
(Sigurður Nordal 1973,111-112)
í úttekt sinni á uppruna og þróun íslenskrar sagnaritunar gerir
Sigurður Nordal grein fyrir þeim sagnariturum sem settu saman
bækur á tólftu öldinni og fremstir fóru í hinni klerklegu sagnaritun.
Þá víkur hann að íslendingasögum og segir í því sambandi:
[...] hin lifandi munnlega sagnaskemmtun knúði sagnaritarana til þess
að beita sömu listartökunum og hún gerði í lýsingum manna og við-
burða. [...] Þó að vísindamenn 12. aldarinnar hafi reynt að líta á
skemmtunina sem alþýðusmekk og lítilsvirða hana, þá átti hún ítök í