Skírnir - 01.04.1991, Blaðsíða 232
226
KRISTÍN HALLA JÓNSDÓTTIR
SKÍRNIR
Nokkurt sjálfsálit af þessu tagi er óhjákvæmilegt, og mér finnst ástæðulaust
að biðjast afsökunar á því. Hógvær maður vinnur aldrei gott verk. (62)
Eins og fyrr segir var Hardy kominn yfir sextugt þegar hann skrifaði
Málsvörn stierðfrxðings, en einmitt þá þornaði sköpunaræð hans að sögn
Snows. Hardy segist sjálfur í engu geta breytt þeim dómi sem um hann
verði felldur. Hann fái ekki lengur frumlegar hugmyndir, en sæti þeirri
sífelldu hrörnun, sem sé hlutskipti allra gamalla manna, einkum
stærðfræðinga. Eftir að hafa lýst því hve ákaft Hardy hafi tregað hinn horfna
sköpunarmátt sinn, segir Snow um Málsvörn starðfræðings:
Hún er einstök meðal enskra rita, sumpart vegna þess að þeir, sem kunna að
lýsa slíkum trega, finna sjaldnast til hans sjálfir. Það er afar fátítt, að
rithöfundur horfist í augu við þau óhagganlegu sannindi, að hann eigi ekkert
ósagt. (47)
Hardy talar um aldur stærðfræðinga þegar í upphafi bókarinnar: „Aldurinn
varðar stærðfræðing miklu. Engum stærðfræðingi skyldi nokkru sinni
gleymast, að stærðfræði er öðrum greinum fremur ungra manna gaman“
(66). Um þetta eru ekki allir sammála, fremur en um skilgreininguna á hug-
takinu list. Til dæmis var þýski stærðfræðingurinn Hermann Weyl ósam-
mála Hardy að þessu leyti. Weyl var ekki heldur fyllilega sammála Hardy
varðandi fyrirlitningu þeirra sem skapa á hinum sem skýra. Weyl virtust
báðir þættirnir, sá að skapa og sá að meta og skýra, vera mikilvægir. Fylgdi
skapandi starfi ekki mat og útlistun væri hætt við að villst yrði af leið. Þá
gagnrýndi Weyl þá skoðun Hardys að raunveruleg stærðfræði væri skaðlaus,
enda féllst hann ekki á skiptingu stærðfræðinnar í raunverulega stærðfræði
og ómerkilega. Efast mætti um gildi rannsókna í stærðfræði meðal annars
vegna þess hve hörmulegar afleiðingar þær gætu haft, afstöðu til þessa máls
yrði hver og einn að gera upp við samvisku sína.1
I raun er það svo að sérhver lesandi Málsvarnar starðfræðings verður að
svara ýmsum spurningum fyrir sig, að lestri hennar loknum: Er stærðfræði
ómaksins verð? Er stærðfræði skaðlaus? Hvað er list? Er stærðfræði list? Og
kannski vill hann til gamans velta fyrir sér spurningunni: Er Málsvörn
stœrðfrœðings „montbók" ?
Skilgreining hugtaka getur verið vandasamt verk. Hér að framan var
minnst á að báglega hefði gengið að skilgreina hugtakið list, svo dæmi sé
tekið. Og það er ekki nýtt að fræðimenn velti þessum vanda fyrir sér, því
talið er að heimspekingurinn Sókrates, sem var lærifaðir Platóns, hafi hugað
1 Weyl: Óbirt drög að erindi frá 1946, varðveitt í Zurich. Skúla Sigurðssyni er
þökkuð ábendingin.